tra, trum, comp. ultĕrĭŏr, sup. ultĭmus,
I. Pos., ulter, tra, trum, zich aan gene zijde bevindende (schijnt, behalve in de advv. ultra en ultro, niet voor te komen).
II. Comp., ultĕrĭŏr, -ŭs, gen. ōris, zich aan gene zijde bevindende, meer verwijderd, verder af, pars urbis, Liv., ripa, Verg., Gallia, Cic., equitatus, Caes. | subst., masc., ulteriores, de meer verwijderden, Caes.; neutr. plur., ulteriora, het gebied aan gene zijde, Liv., ook overdr. = het meer verwijderde en = het verledene, Ov., Tac.
III. Sup. ultĭmus, a, um,
a. eig., van plaats: verst verwijderd, uiterst, laatst, terrae, Nep., luna, quae ultima a caelo est, Cie.; subst., masc., ultimi, de laatsten, achtersten, Cic., neutr., caelum, quod extremum atque ultimum mundi est, Cic., zo ook plur., ultima signant, het doel, Verg. | partit., b.v. in ultimam provinciam, naar het uiterste of verste deel van enz., Cic., in ultimis aedibus, in het afgelegenste deel van enz., Ter.
b. overdr., van tijd en volgorde: uiterst, laatst, tempus, Cic., lapis, grafsteen, Prop., illud extremum atque ultimum senatusconsultum, Caes.; neutr. subst., ultima quid referam, Ov., ultima exspectato, de laatste gebeurtenissen, Cic., adv., ad ultimum, tot het laatst, Liv., vaker = ten laatste, eindelijk, Liv., ultimo, ten laatste, eindelijk, Suet., ultimum, voor het laatst, Liv. | van graad, rang: uiterst, grootst, ergst, supplicium, poena, doodstraf, Caes., Liv., natura, grootste, voortreffelijkste, Cic., neutr. subst., het uiterste, grootste en in slechte zin = het ergste, ultimum bonorum, Cic., inopiae, Liv., ultimum in libertate, de meest teugelloze vrijheid, Tac., vand. adv., ad ultimum, uiterst, hoogst, ad ultimum demens, Liv.; laagst, onderst, laatst, stirps, Vell., laus, Hor., subst. masc., in ultimis militum, Liv., neutr., in ultimis laudum esse, Liv.
