Boekdrukkers- en uitgeversfamilie, welke een bijzondere plaats heeft ingenomen in Nederland gedurende de 16e, 17e en 18e eeuw. Ze waren gevestigd te Leiden, Den Haag, Amsterdam en Utrecht.
Lodewijk, de stichter, * 1540, ✝ 1617, was in zijn jongensjaren als inpakker bij Plantijn te Antwerpen werkzaam geweest. Na gereisd te hebben vestigde hij zich te Leiden als boekhandelaar. Door zijn betrekkingen met de hoogeschool en de professoren gelukte het hem zijn zaak tot grooten bloei te brengen en als uitgever een goeden naam te verwerven. Hij koos als zijn drukkersmerk eerst een engel met een fakkel in de eene en een boek in de andere hand en daarna nam hij als drukkersmerk een zuil, waarop een adelaar staat, welke een bundel met zeven pijlen in den bek houdt, met de wapenspreuk der Nederlandsche republiek: Concordia res parvae crescunt (Eendracht maakt macht). Zie afb.
De grondlegger van den roem, welke het geslacht Elsevier verwierf, was Isaac (✝ 1625). Zoowel hij als Bonaventuur (✝ 1652) en Abraham (✝ 1652) en hun opvolgers te Leiden bezigden als drukkers- en uitgeversmerk een olmboom, omslingerd door een wijngaardrank, waarnaast rechts een kluizenaar en links de zinspreuk : Non solus (Niet alleen). Zie afbeelding bij art. Drukkersmerken (deel IX kolom 444). Zij brachten het eerst uitgaven in klein formaat in den handel, het duodecimo-formaat, waarmede ze veel succes hadden. Isaac, die in 1619 de fraaie Odysseusuitgave het licht deed zien, verbond zich met de andere leden zijner familie. De uitgaven dezer vennootschap werden uitgaven onder „Apud Elzeviros” of „ex officina Elzevirorum”.
Abraham en Bonaventuur verkregen 16 Mei 1626 van de Staten-Generaal van Holland een privilegie voor de uitgave der zoogenaamde „res republicae”. Deze uitgave bestaat uit 35 deeltjes, is met kleine letters gedrukt en bevat inlichtingen over verschillende landen. Zeer gezocht waren ook de uitgaven der Klassieken uit de Oudheid en der Fransche literatuur.
Daniël (✝ 1680) drukte in 1669 een prachtigen Franschen bijbel en een goede uitgave van het Corpus juris van 1663. In 1672 gaf hij een fraaien druk van „Monumenta Paderbomensia”. Na den dood van Daniël was het met de glorie der familie Elsevier gedaan.
Naijver onder de boekenliefhebbers heeft een tijd lang den prijs der Elsevier-uitgaven boven hun waarde opgedreven. In 1877 werd bijv. een exemplaar van een boekje, getiteld Le pastissier franco is, te Parijs verkocht voor 2 200 frs. Een ander exemplaar werd in 1876 verkocht voor 10 000 frs.
De Elseviers hebben een bijzondere bedrijvigheid op het gebied van drukken, uitgeven en boekhandel aan den dag gelegd. Ze lieten bij andere drukkers hun uitgaven verzorgen, drukten zelf voor andere uitgevers en dreven een levendigen handel in boeken. Bij nadrukken verzwegen ze dikwijls hun naam en gebruikten eenvoudig de namen der oorspronkelijke uitgevers. Bovendien gaven ze sommige werken uit onder gefingeerden naam en woonplaats, en schroomden ook niet soms den naam van een anderen uitgever voor hun uitgaven te gebruiken. Ronner Elsevier’s N. T. verscheen in 1624 in handig formaat bij de gebroeders Elsevier te Leiden.
De uitgave was hoofdzakelijk gebaseerd op die van Beza in 1565. Een tweede editie verscheen in 1633 en zij werd aangekondigd als een volmaakte, vrij van alle fouten. Zij werd in Europa de textus receptus, die overal werd gebruikt en zonder verandering herdrukt. Ze was echter niet bijzonder critisch. C. Smits