Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 20-03-2019

Blokdiagram

betekenis & definitie

Blokdiagram - een wijze van voorstelling van een deel van het aardoppervlak, waarbij een uit de aardkorst gesneden rechthoekig blok in parallelperspectief wordt weergegeven. Gewoonlijk geschiedt dit in de isometrische projectie; de drie hoofdrichtingen (lengte, breedte en hoogte van het blok) worden dan voorgesteld door lijnen, die hoeken van 120° met elkaar maken en waarvan de middelste verticaal naar beneden gericht is.

Men ziet het blok dan van schuin rechts boven, in de richting van de lichaamsdiagonaal. Het bovenvlak, het aardoppervlak voorstellende, kan geologisch geteekend zijn of uitsluitend de vormen aangeven, de beide zijvlakken geven twee profielen in loodrecht op elkaar staande richtingen. Ook kan het blok nog uit elkaar geschoven worden, men ziet dan meerdere profielen, of wel worden er stukken van af gesneden, waarbij andere profielen aan den dag treden. In elk geval blijft de verticale richting verticaal. B. werden het eerst op ruime schaal toegepast door W. M. Davis.

De constructie geschiedt als volgt: op een kaart, bij voorkeur met hoogtelijnen, wordt het voor te stellen gedeelte door een rechthoek omgrensd. Evenwijdig aan één der zijden daarvan worden op korten afstand van elkaar evenwijdige lijnen getrokken, en langs deze lijnen profielen opgenomen. Men ontwerpt tevens een geraamte voor het blok (drie lijnen onder hoeken van 120°). Evenwijdig aan de richting, die overeenkomt met die van de profielen, worden op gelijke afstanden als op de kaart lijnen getrokken. Op deze lijnen worden nu de profielen uitgezet, waarbij dient opgemerkt, dat de richting, waarin de hoogte wordt uitgezet, verticaal blijft en dus een hoek met de grondlijn van liet profiel maakt. De verdere afwerking eischt de meeste vaardigheid. Men teekent lijnen, die de hoogste en laagste punten van ieder profiel verbinden, zoodat ze overeenkomen met de werkelijke kam- en dallijnen, en schetst nu verder schaduw enz. in, waarna de constructielijnen worden weggehaald.

Het b. leent zich bijzonder tot vlugge duidelijke schetsen en wordt dan natuurlijk niet geconstrueerd. Maar ook voor een helder begrip van moeilijke structuren en om de ontwikkeling van een bepaalden vorm weer te geven is het onontbeerlijk. Voorbeelden vindt men er talrijke in het werk van Davis en bij Escher.

L i t.: W. M. Davis, Die Erklärende Besohreibung der Landformen (21912); idem, Praktische Uebungen (1918); B. G. Escher, De Gedaanteveranderingen onzer aarde (31927); Tijdschr. Kon. Ned. Aardrijksk. Gen. (1934, 3). Jong.

< >