Filips van Spanje

betekenis & definitie

('filips) koningen :

I. de Schone ° 1478 te Brugge, zoon van Maximiliaan I en Maria van Boergondië, heer der Nederlanden sinds 1482, onder regentschap van zijn vader, sinds 1494 zelfstandig, werd tengevolge van zijn huwelijk (1496) met Joanna van Castilië, 1504 koning van dit land, ✝ 1500.

II. 1556-1598, ° 1527, volgde zijn vader Karel V op, 1554 in Milaan, Napels en Sicilië, 1555 in de Nederlanden, 1556 als koning van Spanje en de Amerikaanse bezittingen. Hij zette de oorlog, die zijn vader tegen Hendrik II van Frankrijk begonnen was voort, overwon hem 1557 te St.-Quentin, bedreigde Parijs en bracht, door de overwinning te Grevelingen (1558), de gunstige Vrede van Cateau-Cambrésis 1559 tot stand. Bij zijn vertrek naar Spanje hetzelfde jaar, liet hij het bestuur van de Nederlanden over aan zijn halfzuster Margareta van Parma. In Spanje verijdelde hij de pogingen van de protestanten en vervolgde de Morisken. In de Nederlanden verwekte hij, door zijn hevig optreden tegen de protestanten, de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), die hem van de Noordnederlandse provinciën beroofde. Zijn vloot, onder Don Juan van Oostenrijk, zijn halfbroeder, versloeg 1571 de Turken bij Lepanto.

In 1580 veroverde Alva Portugal. De hulp die Elisabeth van Engeland, door de zending van Leicester 1585 aan de Nederlanders verleende. en de terechtstelling van Maria Stuart 1587, deed hem Elisabeth’s tegenstanders in Ierland steunen en de Armada of Onverwinnelijke Vloot uitrusten, die echter 1588 door de Engelsen en Nederlanders werd overwonnen. Deze vernielden ook 1596 een andere Spaanse vloot in de haven van Cadiz. De oorlog, 1595 tegen Hendrik IV van Frankrijk begonnen, eindigde 1598 door de Vrede van Vervins, die het verdrag van Cateau-Cambrésis bevestigde. Hetzelfde jaar schonk hij aan zijn dochter Isabella, die Albrecht VII van Oostenrijk huwde, de Nederlanden, onder voorwaarde dat, indien de Aartshertogen kinderloos zouden blijven, die gewesten wederom met Spanje zouden verenigd worden. Filips overleed 1598 bij Madrid, in het door hem gebouwde Eskuriaal.

Hij was een schrander en volhardend vorst die, zijn leven lang, streefde naar de verwezenlijking van een dubbel denkbeeld : de oppermacht van Spanje en de alleenheerschappij van de Katolieke Kerk, maar tevens besluiteloos, wantrouwend en vol staatkundige list; alles, zelf tot in biezonderheden willende onderzoeken en beslissen; niet gelukkig in de keus van zijn raadgevers en van de uitvoerders van zijn wil (Alva), en daarenboven te uitsluitend Spanjaard voor de Nederlanders. wier taal hij niet eens verstond. III. 1598-1621, liet het bestuur over aan zijn eersteminister Lerma. IV. 1621-1665, liet zijn gunstelingen o. a. Olivares regeren. In 1623 werd hij door de Zuidelijke Nederlanden als koning gehuldigd; verloor 1640 Portugal, moest 1648, bij de Westfaalse Vrede, de onafhankelijkheid van de Republiek der Verenigde Nederlanden erkennen, 1659 bij de Vrede der Pyreneeën, Artois, een stuk van Vlaanderen en Duinkerken aan Frankrijk afstaan.

V. 1700-1740, werd na (Velasquez) de Spaanse Erfopvolgingsoorlog algemeen erkend; regeerde onder de invloed van zijn gemalin Elisabeth Farnese (die hem 1735 Napels en Sicilië schonk) en van zijn eersteminister Alberoni.die hij, gedwongen door de Kwadrupel Alliantie, 1719 moest verwijderen. Later was de Nederlander Ripperda zijn eersteminister.