Solastalgie is het lijden van mensen die hun vertrouwde omgeving zien verdwijnen door ecologische of culturele veranderingen, terwijl zij daar nog steeds wonen. Ze ervaren een vorm van rouw en bedroefdheid om wat er in de toekomst niet meer zal zijn.
Andere solastalgische uitdrukkingen vanwege de vernietiging van ecosystemen en biodiversiteit zijn ecoverdriet, ecologische rouw, klimaatangst en klimaatdepressies. Soms wordt een klimaatdepressie gekoppeld aan pre-traumatische stress: angst voor toekomstig verlies dat zich nu al aankondigt. Grootouders kunnen zwaarmoedig worden bij de gedachten hoe zij de wereld aan hun kleinkinderen achterlaten. Alles bijeen: solastalgie is een van de ziektelabels voor aandoeningen met betrekking tot ‘het klimaat’.
Behalve deze klimaat-gerelateerde solastalgie bestaat cultuur-gerelateerde solastalgie veroorzaakt door kolonisering, industrialisatie en modernisering. Cultuur-gerelateerde solastalgie omvat de gevoelens die heersen bij de levende ervaring van het verlies aan natuur en cultuur in de eigen directe omgeving. Zo ervaren al vele generaties lang Aboriginals een diep gevoel van verdriet en verlies door meer bosbranden, mede als gevolg van klimaatverandering. Inheems levende bevolkingen ervaren rouw om de degradatie van hun leefomgeving vanwege de komst van stuwmeer, palmolieplantages of open mijnbouw. Deze vervreemdende ontheemding verandert hun bestaan en zij voelen dat lichamelijk én geestelijk.
De reactie op niet te troosten (‘soelaas’) melancholische pijn (‘-algia’) verschilt per context. Waar een lokale en zichtbare transformatie meestal weerstand oproept, leidt een sluipende klimaatverandering veel minder vaak tot collectieve acties. Het verlies aan toekomstverwachtingen terwijl de verandering nog gaande is, samen met wanhoop en fatalisme, kan leiden tot verlammend inactivisme. Dan is het juist de kunst niet bij de pakken neer te zitten maar te handelen en te blijven hopen ondanks een negatieve inschatting van de toekomst. Dit hoopvol pessimisme erkent dat de kans op succes klein is, maar kiest er desondanks voor in beweging te komen.
