Sjibbolet of shibboleth is van oorsprong een Hebreeuws herkenningswoord, een bijbels woord dat functioneerde als wachtwoord waarbij het ging om de uitspraak. Hij of zij die shibboleth verkeerd uitsprak werd als tegenstander prompt gedood. In in WO-II moest een mogelijke Duitse spion het woord Scheveningen uitspreken. Nu vragen Oekraïense soldaten aan verdachte soldaten de naam van een typisch Oekraïens brood uit te spreken – paljanytsja. Doel is erachter te komen of iemand een Russische soldaat is.
Sjibbolet in ruime betekenis werkt als onderscheidend sociaal-cultureel teken. Als merkteken van identiteit dat de grens aangeeft tussen het eigene, de andere en andere anderen. Hiphoptalen worden door niet ingewijden van the culture als ‘onbegrijpelijk’ beschouwt. Brabanders zijn herkenbaar aan de zachte g en aan hun gewoontes en routines als ‘houdoe’. Sommigen spreken van ‘hun hebben’ en van ‘groter als’. Denk ook aan terugkerende sleutelwoorden als ‘woke’ en de slogan ‘Make America Great Again’. Het sjibbolet werkt vaak als lakmoesproef.
Een sjibbolet onderscheidt de ander op basis van een discreet kenmerk. Een onderscheidend symbool dat differentieert naar afkomst, beroep, sociaaleconomische klasse, gender, religie en zo meer. Behalve de al of niet gewenste uitspraak van een woord of het singulier jargon kan het gaan om lichamelijk kenmerken (tatoeage, besnijdenis etc.), kleding (hoofddoek, stropdas etc.), gendergebaren en zo meer.
Een sjibbolet was ooit een bijbels wachtwoord. In de Oekraïense oorlog dient het sjibbolet ‘paljanytsja’ om ontmaskerde Russische soldaten gevangen te nemen. In een brede betekenis zijn sjibbolets merktekens. Het gaat dan om een tekengebaar dat verwijst naar groepsidentiteit. Zogeheten sjibbolets willen nog steeds onderscheiden, markeren, differentiëren, segregeren, 'cancelen' of discrimineren.
