Procrastineren is het uitstellen van een voorgenomen handeling door eerst andere, vaak minder belangrijke taken uit te voeren. Het betreft het bewust vooruit schuiven van een taak, waarbij de uitsteller zich bewust is van de negatieve gevolgen van dit uitstelgedrag. Dit kan leiden tot vertraagde oplevering van bijvoorbeeld werkstukken of projecten.
Procrastinatie is vaak een geritualiseerd, contraproductief gedrag waarbij de uitsteller zijn tijd besteedt aan uitsteltechnieken zoals opruimen, eten, een praatje maken, of het checken van sociale media. Dit uitstelgedrag kan voortkomen uit diverse oorzaken, zoals een gebrek aan motivatie, afleiding, of een onduidelijke wil om de taak te volbrengen. Het resultaat is vaak een lichte schuldgevoelens of een besef van de negatieve impact van het uitstelgedrag, wat kan leiden tot cognitieve dissonantie en kwade trouw.
Om ernstigere vormen van uitstelgedrag aan te pakken, is het belangrijk om nieuwe gewoonten te ontwikkelen die productief zijn. De uitsteller moet zich eerst bewust worden van zijn hardnekkige, bijna verslavende gewoonten die het uitstellen mogelijk maken. Dit omvat het herkennen van signalen en triggers die leiden tot uitstelgedrag. Het ombuigen van deze gewoonten kan door stapsgewijs beloningen te vervangen door constructieve acties. Bijvoorbeeld, door een korte wandeling te maken, suikervrije snacks te gebruiken, of sociale media op vaste tijden uit te schakelen. Het doel is om over een periode van maanden de contraproductieve uitstelgedragingen te vervangen door een bewust ontwikkelde, nieuwe meta-gewoonte. Dit kan bijvoorbeeld een eenvoudig, bijna ritueel startmoment zijn voor productief werk.
Procrastineren kan de voortgang ernstig belemmeren, maar met de juiste strategieën kunnen uitstelgewoonten worden omgevormd tot nieuwe, productieve routines.
