Lateraal luisteren betekent muziek benaderen vanuit diverse invalshoeken. Hierbij wordt muziek gezien als georganiseerd geluid dat resoneert met de omgeving en ingebed is in een maatschappelijke context.
Vergelijk lateraal luisteren met de afbeelding van Rubin, die kan worden gezien als een optische illusie van een witte vaas of twee elkaar aankijkende zwarte gezichten. Bij lateraal luisteren beweeg je tussen het autonome muzikale werk, het direct hoorbare en objectief waarneembare (de slanke witte vaas) en de subtiele, minder opgemerkte klanken op de achtergrond, de akoestische omgeving en de maatschappelijke context (de twee zwarte gezichten). Het laterale aspect van dit luisteren is het vermogen om muzikale elementen op een nieuwe manier te ordenen, waardoor nieuwe inzichten ontstaan.
Žižek’s concept van "looking awry" verwijst naar het anders kijken naar film, beeldende kunst en visuele media. Dit houdt in dat je op een minder waardevrije en meer emotioneel geladen manier naar beelden kijkt. Zowel looking awry als listening awry zijn onderdeel van de Affective Turn, een culturele verschuiving die zich verzet tegen de Linguistic Turn van de vroege 20e eeuw. Deze beweging richt de aandacht op de zintuiglijke ervaring en de emotionele impact, in plaats van de abstracte en talige benaderingen van traditionele muziekfilosofie. Dit verschuift de focus van de componist naar de luisteraar.
Lateraal luisteren valt onder sound studies, een vakgebied dat geluid als object van studie heeft. Dit omvat een breed scala aan muzikale geluiden, van Schubert en Madonna tot zogenaamde lawaai en de stilte van John Cage's 4'33'', van hyperpop op Spotify tot gebedstapes in taxi's in Caïro. Sound studies integreren disciplines zoals antropologie, musicologie, computertechniek en godsdienstsociologie. Een fenomenologische benadering van geluid en muziek heeft een grote invloed op de hedendaagse muzikale praktijk.
