Jannes H Mulder

Schrijver op Ensie

Gepubliceerd op 23-04-2025

Asymmetrisch geweld

betekenis & definitie

Asymmetrisch geweld is de uitoefening van disproportioneel geweld. Bijvoorbeeld het hardhandig optreden van de politie tegen vreedzaam burgerlijk verzet.

Van drie kanten wordt de dynamiek van asymmetrisch geweld beïnvloed: zij die zich verzetten en de heersende machthebbers uitdagen (1), het wettelijk gezag (2), en het publiek (3). Deze derde partij beïnvloedt de ongelijke strijd aanzienlijk. Soms steunen het publiek en de media het gezag, de politie of het leger, of is de publieke opinie meer voor de protesterende minderheid. De menselijke intuïtie voor proportionaliteit speelt in deze dynamiek een grote rol. Sympathieën voor het conflict worden ook beïnvloed door hoe beide partijen zich over langere tijd gedragen. De media doen aan betekenisgeving en zijn in overdrachtelijke zin scheidsrechters. Zij bewaken en beïnvloeden de morele grenzen van het gebruikte geweld.

Een situatie van machtsongelijkheid kent verschuivende grenzen. Soms loopt het geweld uit de hand. Voorbeelden van over de hele wereld zijn het gebruik van pepperspray tegen zittende demonstranten, actievoerders die het vliegverkeer platleggen, vuurwerk dat wordt afgeschoten naar politie te paard, drones, molotovcocktails en meer. Wisselende strijdtonelen eventueel aangevuld met stadsguerrilla-achtige plunderingen, quasi-revolutionaire bezettingen of couppogingen. De ultieme escalatie van asymmetrisch geweld is het dodelijke schot van een sluipschutter in de richting van protesterende betogers.

Asymmetrische machtsverhoudingen tussen minderheden en de meerderheid is een oeroud fenomeen. Evenals een asymmetrische oorlog duurt ook een asymmetrische conflict vaak langer dan zinnig en noodzakelijk is. Steeds weer gaat het om machtsverhoudingen die uit balans zijn. De dynamiek binnen de asymmetrie brengt het belang van een derde partij in beeld.