Jannes H Mulder

Schrijver op Ensie

Gepubliceerd op 13-05-2025

Aporetisch

betekenis & definitie

Aporetisch betekent in ernstige denkverlegenheid verkeren. Aporie is een toestand zonder (= a) een richtinggevende doorgang of uitweg (= porie). Aporetisch zijn betekent niet kunnen kiezen tussen meerdere uitwegen, ideeën, overtuigingen, oplossingen, besluiten of reacties op niet te beantwoorden vragen.

Een serieus onvermogen om te kiezen maakt mensen besluiteloos, halfslachtig, hulpeloos en radeloos. Aporetisch gedrag kan echter ook worden aangewend als retorisch middel, bijvoorbeeld door quasi-hulpeloos te vragen: "We kunnen toch ook die weg nog nemen?"

Naast serieus onvermogen en gespeeld onvermogen bestaat er aporetisch gedrag gebaseerd op een weloverwogen keuze voor niet-weten. Hierbij is er geen sprake van vertwijfeling, ontreddering of paniek, en evenmin van een retorische truc. Dit aporetisch gedrag, een bewuste keuze voor niet-weten, houdt alle mogelijkheden met opzet open. Een voorbeeld hiervan is de agnost. Anders dan de atheïst die zekerheid heeft in het niet-bestaan van God, weet de agnost echt niet of God bestaat. Binnen een aporetisch kader is de vraag naar het bestaan van God principieel onoplosbaar. De atheïst kiest tegen Gods bestaan, terwijl de agnost voor het aporetische kiest.

Dit aporetische heeft veel van het nauwelijks nader te benoemen onmogelijke. Is het onmogelijke een lege ruimte zonder richtinggevende openingen, of gaat het om een ruimtelijke ervaring? Als het om de ervaring van ruimtelijkheid gaat, hoe is die ruimtelijkheid dan voor te stellen, betekenis te geven en er een eventuele bedoeling in te zien? Dit bijna zwevende, liminoïde aporetische staat haaks op de zucht naar essentialisme. Zo'n open aporetische houding aannemen betekent zonder ernstige verlegenheid het onvermogen ervaren dat sommige kwesties van betekenis onoplosbaar zijn.