In de periode 1954-1974 is het Friese boek het overheersende streekgebonden, agrarisch maar vooral dorps getinte karakter deels kwijtgeraakt. Met name aan het eind van de jaren ’60 is er een doorbraak gekomen naar meer eigentijdse thema’s en vormexperimenten.
De boeken van Anne Wadman (De Smearlappen, 1963) en Trinus Riemersma (Fabryk, 1964) betekenden door de op zg. seksliteratuur gerichte reclame in zoverre een doorbraak, dat daarmee een tijdelijke sterke verbreding van het lezerspubliek ontstond, zowel kwantitatief als naar het karakter van het publiek (jonger, minder de traditioneel Fr. lezers). Een nieuwe impuls voor een ontwikkeling van het Fr. boek betekende het initiatief van de Kikkertrige, waarin in de laatste der jaren ’60 een 50-tal titels uitkwamen.Desondanks bleef het moeilijk, aansluiting te vinden bij het jongere lezerspubliek. De grootste oplagen en beste verkoopresultaten werden bereikt met werken die aansloten bij de traditie; hierbij moet vooral genoemd worden de Kristlik Fryske Folksbibleteek, die in de jaren ’50 en ’60 het ledental verdubbeld zag; de neutrale pendant, de Fryske Bibleteek, telt ± 850 leden.
Door meer structurele bedrijfseconomische ontwikkelingen bleef het moeilijk, boeken voor een klein taalgebied als het Friese, uit te geven.
De stichting van het Frysk Utjefte Fûns (1968) maakte de uitgave van commercieel moeilijk uit te brengen boeken mogelijk, door subsidiëring uit een fonds waarin de provincie Frl. en de openbare bibliotheken geld inbrengen.
Hoewel door de Sutelaksjes in de jaren ’70 de verkoopcijfers van een aantal, vooral populaire boeken verveelvuldigden, bleek het in steeds mindere mate mogelijk zonder subsidies boeken uit te brengen. De prov. Frl. zag dit in, en werkte na 1973 een regeling uit, waarbij Fr. boeken volgens meer objectieve normen dan tot dan toe mogelijk was, gesubsidieerd zouden kunnen worden.
Een aantal uitgevers trok de consequenties uit de verslechterende mogelijkheden; hierbij waren voorheen belangrijke als Laverman-Drachten en Miedema Pers-Leeuwarden (beide rond 1970).
Wat de minder-commerciële, meer belletristische werken betreft werd hun taak gedeeltelijk overgenomen door de Koperative Utjowerij, een schrijverscoöperatie, en Alternatyf (zie aldaar).
In het meer populaire genre werd de N.V. Friese Pers als uitgeefster actief; in haar fonds kwam o.m. de bestseller Foroaring fan lucht van R. van der Velde uit.
Een nieuwe mogelijkheid voor betere propaganda was de subsidiëring van de stichting It Fryske Boek door de prov., waardoor die in 1973 een vaste propagandist-administrateur in halve dienst kon nemen.
Wat de boekenproduktie betreft geeft de Encycl. van Fr. voor Friese boeken in 1956 onderstaande cijfers; voor de jaren 1964 en 1974 werden de volgende aantallen uit de aanwinsten-bulletins van de Prov. Bibl. (niet geheel volledig, recente herdrukken niet opgenomen) berekend:
romans, novellen toneel gedichten kinder-en leer boeken het overige
1956 13 26 3 10 47
1964 13 8 4 10 20
1974 14 4 4 14 17
Als totalen resp. 99, 55 en 53.
Wat de belangstelling voor het Friese boek betreft: Drs. L. Pietersen geeft in zijn boek, De Friezen en hun taal (1969), de volgende cijfers. Van de Friezen van 12 j. en ouder kan 69 % goed of redelijk goed Fries lezen, 41 % leest wel eens een Fr. boek en 53 % van de lezers van boeken überhaupt doet dit; 23 % van de Fr. van 12 j. en ouder koopt wel eens een Fr. boek en 33 % van de boekenkopers in het algemeen doet dit.
Bij de uitleningen in de Friese openbare bibliotheken van Fr. boeken ontstaat het volgende beeld (cijfers van de CBD afd. Inlichtingen).
boeken voor 1970 1971 1972 1973 volwassenen 174.015 122.128 121.990 142.982 in % van 1970 70.2 % 69.6 % 82.2 % kinderboeken 15.919 11.094 11.803 14.288 in % van 1970 Percentage Fries van boeken voor 69.7 % het totaal: 74.1 % 89.6 % volwassenen 11.6 % 7 % 5.9 % 6,1 % kinderboeken 1.2 % 0.7 % 0.7 % 0.8 % totaal 6.6 % 4 % 3.5 % 3.8 % Opmerkelijk is de hoogte van 1970 en de scherpe daling die erop volgt.
Zie ook Kinderboek.
