Geographisch- historisch woordenboek

Servaas de Bruin, D. Noothoven van Goor (1869)

Gepubliceerd op 21-10-2021

Desiderius erasmus

betekenis & definitie

een krachtig bevorderaar van de kerkhervorming, geb. 28 Oct. 1467 te Rotterdam (uit dien hooSAe Erasmus Iiotterdamus genoemd), ontving in 1492 de priesterwijding, vertrok daarop naar Parijs, begaf zich van daar 1497 naar Engeland, waar hij eenigen tijd onderwijzer was van een natuurlijken zoon van Jacobus IV (koning van Schotland), dien hij vervolgens vergezelde naar Italië. Hij maakte zulk een grooten opgang met zijne geschriften, dat verscheidene vorsten hem aanbiedingen deden, om hem aan hun hof te lokken; paus Leo X trachtte hem over te halen om te Rome te blijven.

In Engeland teruggekeerd, werd E. met groote onderscheiding behandeld door Hendrik VIII, knoopte vriendschappelijke betrekkingen aan met Thomas Morus, was eenigen tijd hoogleeraar voor de grieksche taal te Oxford en te Cambridge; hij wees de aanbiedingen van de hand van Frans I, die hem aan het hoofd wilde plaatsen van het »Collége de France”, en ontving van Karel V, als in de Nederlanden geboren, den titel van raadsheer met eene jaarwedde. In 1521 begaf hij zich naar Bazel, naar zijnen vriend, den boekdrukker Froben, om zelf eene editie van zijne werken te bezorgen. Hij stierf aldaar 12 Juli 1536, eer nog paus Paulus III gevolg had kunnen geven aan zijn voornemen om aan E. den kardinaalshoed te schenken. Erasmus was de grootste geleerde van zijne eeuw, de zuiverste, sierlijkste en geestigste schrijver en tevens de verstandigste man van zijnen tijd. Hij was een voorstander van voorzichtige hervorming in het kerkelijke, geeselde met zijne pen het bijgeloof der monniken, de spitsvondigheden der scholastici, de dwaasheden van eiken stand, tot zelfs van den pauselijken Stoel. Hij bezorgde editiën van de werken van classieken en kerkvaders, en inzonderheid den oorspronkelijken tekst van het Nieuwe Testament. In een geleerd twistgeschrijf met Luther verdedigde E. (1524) de vrijheid van den wil. Van het standpunt der roomschkatholieke kerkleer beoordeeld, ging E. echter te veel af op zijn eigen oordeel in zake van godsdienst, zoodat dan ook verscheidene zijner werken te Rome op den Index staan. De volledigste editie van de werken van E. bezorgde Leclerc (11 dln. Leiden 1703). De Stuliias Laus (Lof der Zotheid) van E. is in bijna alle talen overgezet.

< >