geb. 25 Jan. 1739 te Kamerijk, trad jong in fransche krijgsdienst, en was maréchal-de-camp toen de omwenteling uitbrak, waarvan hij de beginselen omhelsde; 1792 werd hij voor een korten tijd minister van buitenlandsche zaken, door de ondersteuning der Girondijnen, bij welke partij hij zich had aangesloten,doch die hem reeds spoedig loslieten, waarop hij (10 Aug.) tot opperbevelhebber van de Noorder-armee werd benoemd. Door den beleidvolten terugtocht naar St.
Menehould-sur-Aisne beveiligde hij Frankrijk tegen het verder voorwaarts dringen van den oostenrijkschen generaal Clairfait, en werden de Pruisen genoodzaakt terug te trekken; in dien winterveldtocht rukte hij met 80,000 man op de Nederlanden aan, en bevocht 5 en 6 Nov. 1792 bij Jemappeseene schitterende overwinning op de Oostenrijkers onder den hertog van Saksen-Teschen en generaal Cairfait. Tijdens het proces tegen Lodewijk XVI kwam D. naar Parijs, hopende het leven van den koning te zullen kunnen redden; toen dit hem mislukt was, keerde hij op zijnen post terug, en had het voornemen geheel Holland te bemachtigen, uit welken droom hij echter pijnlijk moest ontwaken door de nederlaag, die de Oostenrijkers onder den prins vanCoburg hem toebrachten 18 Maart 1793 bij Neerwinden. Wetende, dat hij door zijne hooge borst de Conventie reeds tegen zich gestemd had, voorzag hij, dat deze nederlaag zijn ongeluk na zich slepen zou. Om dat te ontgaan trad hij in onderhandelingen met den prins van Coburg, om gezamenlijk op Parijs aan te rukken, en de Conventie omver te werpen. Dit lekte intusschen uit, en de Conventie zond den minister Beurnonville en de afgevaardigden Camus, Bancal, Lamarque en Quinette, om aan D. het besluit over te brengen, waarbij hij in zijne waardigheid geschorst en ter verantwoording naar Parijs ontboden werd. Deze regeerings-commissarissen liet D.echter in hechtenis nemen, en nu maakte hij zich gereed om gewapenderhand op Parijs aan te rukken en het constitutionele koningschap in Frankrijk te herstellen ; doch zijne troepen weigerden hem gehoorzaamheid, en hij redde zich door de vlucht; niet zonder gevaar ontkwam hij naar het oostenrijksche kamp. Sedert hield hij zich, voor eeuwig uit Frankrijk gebannen, in verschillende oorden van Europa op, en stierf 14 Maart 1823 in de nabijheid van Londen, waar hij leefde van een niet-fransch pensioentje. Hij heeft een aantal geschriften overdeomwenteling nagelaten, waaronder zijne Mémoires, door hemzelven uitgegeven onderden titel; Vie et ouvrages du général Dumouriez (Hamburg 1795), overgedrukt in de »Colleclion des Mémoires relatifs a la révolution” (4 dln. Parijs 1823).
