Ziekte, negentiende-eeuwse benaming voor syfilis. Ook in Italië bekend als de ‘Franse Ziekte’ en in Frankrijk als de ‘Engelse Ziekte’. Fransen spraken ook wel gewoon over ‘la maladie’ (sedert de jaren negentig lijkt die vage term eerder gereserveerd te worden voor aids). Engelssprekenden, die niet willen onderdoen om slechte dingen naar hun vijanden te vernoemen, kennen de termen ‘malady of France’ (o.a. bij Shakespeare, Henry V) en ‘French ache (gout, sickness)’ (de Franse pijn). ‘Frenchified’ (letterlijk: verfranst) betekende: aangetast door syfilis.
De Fransen hebben de reputatie dat ze alleen aan l’amour denken. Aan dit gegeven liggen nog andere eufemismen ten grondslag. Zie bijvoorbeeld Franse* massage.
Eenige Françoisen, die niet lyen konnen dat men dit euvel de Fransche ziekte naamt.
J. de Brune: Wetsteen der Vernuften, ca. 1648, geciteerd in WNT
Voorts is hy ghesturven An die fransoysche sieckt, en quellingh van de Maagh.
De werken van Bredero. 3 dln. 1883-1890, geciteerd in WNT
Een arts uit Modena, Gabriel Faloppio, raadt de mannen aan een linnen koker te gebruiken doordrenkt van samentrekkende kruiden (netels?) om syphilis te voorkomen, de venerische ziekte die de Fransen toen ‘Napolitaanse kwaal’ en de Italianen ‘Franse kwaal’ noemden.
De Morgen, 11-02-87
Syfilis heette ‘de Franse ziekte’, misschien ook omdat ‘een Franse verschoning’ betekende dat men zich niet wast, maar alleen een schoon bordje omdoet.
Elsevier, 13-11-97
