Encyclopedie van Friesland

Prof. Dr. J.H. Brouwer (1958)

Gepubliceerd op 22-01-2020

SARCOFAAG

betekenis & definitie

Stenen doodkist. In Frl. zijn nog 28 uit één stuk (meest bont-) zandsteen gehakte doodkisten, vooral in Zevenwouden, gevonden.

Hiervan zijn zeven zgn. kinderkisten, mogelijk niet als doodkist gebruikt. Buiten Frl. zijn 38 kisten geregistreerd.

Wrsch. alles uit de nde en 12de eeuw. Het bonte zandsteen komt uit Vogezen, Maingebied, omgeving van Trier en wrsch. van bij de Bovenweser.

De kisten kwamen meest via Rijn, IJselen Zuiderzee naar hier, die uit geel, Bentheimer zandsteen langs Vecht en Zuiderzee. De vorm wijst op houten voorbeelden.

Oudste kisten onversierd, later in de ‘gefrijnde’ binnenwanden eenvoudig ornament. Veel deksels, ook fragmenten, zijn gevonden: onversierd, met geometrisch ornament, met christelijke symbolen en met menselijke figuur.

De kist lag georiënteerd in de grond, het deksel, tevens zerk, egaal met de opp. Uit vondsten op begraafplaatsen blijkt herhaald gebruik.

De schedels van vorige skeletten lagen dan in de kist en de overige beenderen ernaast. In kerkmuseum Janum voorbeelden van verschillende typen kisten en deksels, ook van dekselfragmenten, die later als altaartafel hebben gediend. De S.en zijn en worden nog als veevoeder- of bloemenbak gebezigd, zie Begrafenisgebruiken, Dodencultus.Zie: H. Martin, Vroegmiddeleeuwse zandstenen S.en in Frl. en elders in Ned. (1957).

< >