Naar de functie van sluizen wordt onderscheid gemaakt tussen uitwateringssluizen en schutsluizen. Het eerste type wordt in Groningen van oudsher zijl genoemd, het tweede verlaat.
Groningen heeft een aantal uitwateringssluizen in de zeedijk, al dan niet in combinatie met schutsluizen. In het westen liggen te Lauwersoog uitwateringssluizen met een aparte schutsluis. Langs de Eems zijn de voornaamste sluizen de uitwateringssluis van het Oude Eemskanaal in Delfzijl, de schutsluizen van het Eemskanaal te Delfzijl/ Farmsum en de oude en de nieuwe zijl te Termunterzijl. Aan de Dollard ligt de uitwaterings- en schutsluis van Nieuwe Statenzijl. Vanwege de beperkte mogelijkheid om bij laagwater te lozen, worden steeds meer uitwateringssluizen vervangen door uitwateringsgemalen (zie gemalen), die nog maar ten dele van vrije lozing gebruikmaken. Van dit type zijn in Delfzijl de uitwateringsgemalen De Drie Delfzijlen en Duurswold, en te Termunterzijl het gemaal Rozema.
Aan het Groninger wad ligt het gemaal Noordpolderzijl naast het restant van de zijl uit 1811. Langs vroegere zeedijken liggen nog oude zijlen. De meeste liggen langs het Reitdiep, dat tot 1877 een open zeearm was tot aan de Spilsluizen in de stad Groningen. Schutsluizen liggen vooral in kanalen die naar het hoger gelegen zuidoosten van de provincie leiden, zoals in het Stadskanaal (acht verlaten), het Oosterdiep, het Pekeler Hoofddiep en het Winschoterdiep. In Westerwolde liggen schutsluizen in het Ruiten Aa-kanaal en het Mussel Aa-kanaal. In het algemeen hebben de schutsluizen peilverschillen van ongeveer één meter.Voor de beroepsscheepvaart zijn de schutsluizen in het Van Starkenborghkanaal het belangrijkst. De sluis van Gaarkeuken overbrugt het peilverschil tussen de Friese boezem en het peil van westelijk Groningen (circa 40 cm), de Oostersluis te Oosterhogebrug het peilverschil tussen westelijk Groningen en het Eemskanaal (circa 1,5 m).
Ter compensatie van de bodemdaling door aardgaswinning zijn in de jaren ’90 enkele gemalen met schutsluizen tot stand gekomen, onder andere nabij Onderdendam (Den Deel) en Noorderhogebrug (Stad en Lande). Zij hebben peilverschillen van 10 tot 15 cm.
