Witte Bordeaux. Sauternes in de Soutenais, Frankrijk
Château d’Yquem is de grootste zoete witte wijn, de enige die men zonder vrees voor tegenspraak de beste in zijn soort kan noemen, al kunnen enkele Trockenbeerenauslesen uit een uitzonderlijk goed wijnjaar ermee worden vergeleken. De suprematie van deze wijn werd in de vorige eeuw trouwens al erkend, want toen de wijnen van de Sauternes en de Médoc in 1855 op basis van hun uitnemendheid en hun verkoopprijzen werden geklasseerd ontving Château d’Yquem immers als enige de titel Premier Cru. Château d’Yquem onderscheidt zich zelfs te midden van de hoogste Sauternes door een grotere gecorseerde vettigheid, een rijkdom die men als weelderig kan kwalificeren, een zoete, volle diepte en een mooiere goudgele kleur. Château d’Yquem heeft zijn kwaliteiten deels te danken aan de hogere vinificatienormen en deels aan de schitterende ligging van zijn wijngaarden, op een glooiing die uitrijst boven de hele Sauternes, maar ook aan de een of andere magische invloed van de bodem. In elk groot wijngebied is het maar 1 of 2 wijngaarden gegeven om, of het jaar goed is geweest of slecht, wijnen te produceren die beter zijn dan die welke uit de aangrenzende wijngaarden komen. Château d’Yquem is hier zeker het opmerkelijkste voorbeeld van.
Het wijngoed, dat zeker al 2 of 3 eeuwen lang wijn produceerde, kwam door een huwelijk in 1855 in het bezit van de familie van de markies de Lur-Saluces en het behoort momenteel aan graaf Alexandre de Lur-Saluces. Het werd lange tijd bestuurd door wijlen de markies Bertrand de Lur-Saluces, een groot voorvechter van een ruimere bekendheid van de Franse wijnen. Hij was voorzitter van diverse verenigingen die met dat doel waren opgericht en tevens van de Association des Crus Classés de Bordeaux. Meer dan 150 jaar geleden schreef Thomas Jefferson: ‘Sauteme. Dit is de beste witte wijn van Frankrijk, en de beste wordt gemaakt door monsieur de Lur-Saluces.’ Voegen we aan Sauteme een s toe en zetten we het woord ‘zoet’ voor witte wijn om eventuele moeilijkheden met de aanhangers van bepaalde droge witte wijn te voorkomen, dan zijn de woorden van Jefferson ook vandaag de dag nog helemaal waar.
Château d’Yquem is altijd erg duur geweest en is dat nog. Hij wordt aan de handelaren uit Bordeaux doorgaans en vrac verkocht, d.w.z. dat hij op het château wordt gebotteld maar dat hij zonder bijkomende kosten voor het verpakken, voor ongeveer 100 flank per fles weggaat. In de loop van de vorige eeuw bereikte hij een prijs die waarschijnlijk de hoogste was die ooit voor een wijn werd betaald toen de broer van de Russische keizer 4 vaten van het jaar 1847 kocht voor de prijs van 20 000 gouden francs, hetgeen nu meer dan 51 000 francs zou zijn. Maar hoe hoog de prijs ook is, hij is wel degelijk gerechtvaardigd, niet alleen vanwege de grote vraag naar de wijn, maar ook om 2 speciale redenen. Château .d’Yquem was in 1847 de eerste Sauternes die werd gemaakt van overrijpe druiven die waren aangetast door een schimmel, de zogenaamde edele rotting. Dit procédé is uiterst arbeidsintensief, want men moet vele malen langs de wijnstokken op en neer lopen om de druiven één voor één te plukken op het moment dat ze de juiste graad van rijpheid hebben bereikt.
Dit brengt hoge loonkosten met zich mee (wat overigens tegenwoordig de normale gang van zaken is in alle Sautemes-wijngaarden). Bovendien wordt alleen de beste wijn van deze cm als Château d’Yquem verkocht. De wijn uit een slecht jaar of die van minder goede wijnstokken uit een onbeduidend jaar wordt verkocht met als appellation louter Sauternes, hetgeen financieel een groot verlies betekent. Zo werden er in 1954 maar 336 vaten als Château d’Yquem bestempeld en 172 als Sauternes; in 1955 waren dat 480 vaten Château d’Yquem en 100 vaten Sauternes.
Alle wijnen van Château d’Yquem worden op het château gebotteld. Maar de naam zelf wordt slechts aan uiterst streng geselecteerde wijnen gegeven...’ (markies Bertrand de Lur-Saluces). Tot in 1876 werden de wijnen al direct na de persing geselecteerd en in verschillende categorieën verdeeld en verkocht. Maar sedert dat jaar is men de oogst gaan standaardiseren en het resultaat van meerdere dagen wordt samen gevinifleerd. Deze wijn is begiftigd met een uiterst lange levensduur; er bestaan flessen die 100 jaar oud zijn, of zelfs ouder, waarvan de wijn nog in perfecte staat verkeert, mits ze natuurlijk op de juiste wijze zijn bewaard. Alhoewel deze grote zoete wijn nog steeds de waardering ondervindt die hij verdient is de huidige mode van de droge witte wijnen zo onstuitbaar gebleken dat men op Château d’Yquem tegenwoordig ook een tamelijk droge witte wijn produceert met de naam Château Y.
Het gebouw zelf, een ommuurd vestingkasteel met torens, ligt op de hoogste punt van de glooiiende wijngaarden en vormt een van de bezienswaardigheden van Zuidwest-Frankrijk. Een van de aardigste manieren om in Europa een avond door te brengen is het bijwonen van het concert dat elk jaar door een strijkkwartet van internationale faam op het binnenplein van het kasteel wordt gegeven ter gelegenheid van het festival Musical de Bordeaux, dat in mei wordt gehouden. Het prachtig verlichte kasteel met zijn torentjes en muren ziet er dan uit als een sprookjesslot en is mijlenver in de donkere Sautemais te zien.
De grootste vijand van deze wijngaard is hagel, waardoor de oogst van de jaren 1951, 1952 en 1953 volkomen werd verwoest. In 1964, 1972 en 1974 werd er geen Château d’Yquem geproduceerd. Bijzonderheden: het natuurlijke zoet, de rijkdom, een superbe vinositeit en de finesse maken deze wijn zijn hoge prijs dubbel en dwars waard. Hij kan grandioos rijpen, want de maderisatie die in de loop van de jaren optreedt wordt bij deze wijn juist een pluspunt en niet een nadeel. De gevolgen van een overmatige oxydatie worden door zijn extreme zoetheid teniet gedaan.
Oppervlakte: 100 ha
Gemiddelde produktie: 80 tonneaux. De produktie kan echter nogal variëren; ongeveer 6500 kistjes Château d’Yquem en zo’n 2000 kistjes Château Y.
