Lexicon Beeldende Kunstenaars

Pieter Scheen (1980)

Gepubliceerd op 29-01-2021

Wit jacob, de

betekenis & definitie

Geb. Amsterdam, ged. 12 februari 1696, overl.

Amsterdam 12 november 1754. Leerling van A. Spiers ter plaatse tot 1708 en van J. van Hal te Antwerpen (1709-1710). Hoofdzakelijk dekoratieschilder, vooral van plafonds (grisailles); werd genoemd de Rubens van zijn tijd. Schilderde meestal onderwerpen ontleend aan de bijbel en de fabelleer, enkele portretten en altaarstukken, in het bijzonder ‘kindertjes’. Heeft ook etsen en tekeningen vervaardigd.

Gaf les aan J. de Groot, D. van Nijmegen, J. Punt, P. Tanjé en F. Xavery. AMSTERDAM -Amsterdams Historisch Museum (vml. Museum Fodor): enige sepia’s, w.o. een mannenkop en een graflegging. -Museum Amstelkring: de Maria-boodschap (schets); doop van Christus; Mattheus en Markus; Johannes en Lukas; de Verrijzenis. -Rijksmuseum: Jupiter vermomd als Diana verleidt de nimf Callisto (gem.JdWit 1727); Diana en Endymon; allegorie op de zeevaart; Mozes verkiest de zeventig oudsten; Paris en Oenone (gem. J. d. Wit 1737); allegorie op de werken van Ptolemaeus; Pictura, de symbolen van de schilderkunst; putti met spiegels; ontwerp voor een plafondstuk met Mercurius, die een held naar Venus voert; Apollo tronend op de wolken met Minerva en de negen muzen (plafondschildering); vijf grisailles, voorstellende herfst, zomer en winter. -Rijksprentenkabinet: tekeningen, w.o. een zelfportret; studie voor een schoorsteenstuk; allegorische voorstellingen; kinderen spelen met een geit; enz. -Museum Willet-Holthuysen: enige tekeningen. AMSTERDAM (KERKEN, HERENHUIZEN, ENZ.). -Paleis Dam: Mozes en de zeventig oudsten; dekoratieschilderingen. -Stadhuis: grisaille (gem. J. de Wit 1732). -R.K. kerk (H.

Antonius van Padua): een altaarstuk ‘Maria boodschap’; een schoorsteenstuk ‘De Verrezen Christus’; de kerkvaders (schilderij). -RK. kerk (H.H. Johannes en Ursula): H. Clara van Montfaucon met miskelk (grisaille). -R.K. kerk (RJosef): ‘Kroning van Maria’. -R.K. kerk (H. Willebrord binnen de veste): Maria-boodschap en verrijzenis (gem.). -RK. kerk (H Willebrord buiten de Veste): aanbidding der herders en terugkeer uit Egypte (1726). -RK. Maagdenhuis: twee grisailles (gem. en ged. 1738 en 1745); Blijde Boodschap (1723). -Voormalig Oudemannenhuis: de Stedemaagd (schoorsteenstuk). -RK. Armenkantoor: een grisaille (medaillon). -Hofje de Zeven Keurvorsten: een altaarstuk ‘Verrijzenis’ (gem.). -Universiteit: een allegorisch schoorsteenstuk. -Herenhuis Amstel 218: deurstuk met medaillon. -Idem Herengracht 168: verschillende dekoratieschilderingen. -Idem Herengracht 170-172: plafondschildering en deurstukken. -Idem Herengracht 366: geschilderde balkenzoldering. -Idem Herengracht 479: verschillende dekoraties. -Idem Herengracht 512: wandschildering ‘De Koophandel’. -Idem Keizersgracht 293: zolderschildering en een schoorsteenstuk. -Idem Keizersgracht 317: verschillende dekoraties, w.o. een schoorsteenstuk. -Keizersgracht 604: geschilderd plafond met voorstellingen van handel, muziek, enz., deels in kleuren, deels in grijs. -Idem Keizersgracht 672: tegen het trapbordes een fries in ’t grauw, BERGEN (N.H.) -R.K. kerk: een altaarstuk, voorstellende de verijzenis (1735).

DORDRECHT -Herenhuis Wijnstraat 87: grisailles, DEN HAAG -Museum Bredius: Cicinnatus weigert geschenken; ontwerp voor een dessus-de-porte (tekening); vijf engelenkopjes (tekening). -Mauritshuis: een plafond met vijf allegorische voorstellingen (gem. I D. Wit F. 1743). -Paleis Huis ten Bosch: vier grisailles (gesigneerd en ged. 1738-1748 en twee 1749). Oude Raadhuis: vier grisailles (1738). -Lange Voorhout 3: een geschilderd plafond (gem. J. D.

Wit 1729). HAARLEM -Frans Halsmuseum: schets voor een plafond. -Gemeentearchief: tekeningen. -Teylers Stichting: diverse tekeningen, allegorische voorstellingen, enz -RK. Kerk (O.L. Vrouwe-Hemelvaart): de stal te Bethlehem. HEEMSTEDE -Huize Boschbeek: plafondschildering (gem. Jac. de Wit 1750).

HEINO -Stichting Hannema-De Stuers: tekeningen, ‘de vergoedingh van Titon’; studieblad met drie hoofden, LEIDEN -Rijksprentenkabinet: schetsboek met tekeningen; ± 20 tekeningen, w.o. een ontwerp voor een plafond (musicerende engelen); oude man en vrouw op straat bij avond; enz -Stedelijk Museum De Lakenhal: bellenblazende kinderen (tekening). -Stedelijke Prentenverzameling: enige ontwerpen voor plafondversieringen (tekeningen in kleuren), NEDERHORST DEN BERG -Kasteel Nederhorst: schouw met grisaille, OTTERLO -Rijksmuseum Kröller-Müller: 43 tekeningen. ROERMOND -RK. kerk (H. ChristofFel): de uitstorting van de H. Geest (gem. Jac. de Wit 1722); verrijzenis van Christus (gem. Jac. de Wit).

ROTTERDAM -Museum Boymans-van Beuningen: groep van góden in het luchtruim (zolderstuk); allegorie Geloof, Hoop en Liefde; allegorie Minerva met drie putti; olieverfmodel voor een zolderstuk (vrouwen en kinderen); ca. 30 tekeningen. UTRECHT -Gemeentearchief: ontwerp voor een schoorsteenstuk (tekening). ZWOLLE -RK. kerk (H Michaêl): de aanbidding der herders (gem. J. de Wit 1719); de opwekking van Lazarus (vermoedelijk naar A. Bloemaert).


Maandblad v. Beeldende Kunsten 1929 (M. F. Hennus, bldz. 201-207).

A. Staring: ‘Jacob de Wit, 1696-1754’, Amsterdam 1958.

Immerzeel; Kramm; Marius; Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek X; Scheen 1946 en 1970; Thieme-Becker; Van Hall I, II en port.; Voorloopige lijsten der Nederlandsche Monumenten III, IV, V/1, V/2, VI en VII; Waller; Wurzbach.

< >