De grote encyclopedie van het antiek

Jan Durdik en anderen (1970)

Gepubliceerd op 02-12-2020

Foliot

betekenis & definitie

(Fr., tuimelaar) of waag. oudst bekend regelorgaan van uurwerken bestaande uit een dwarsbalk die horizontaal om zijn middelpunt draaibaar is en door het echappement in een heen en weer gaande beweging wordt gehouden. De foliot vormt naar beide uiteinden toe een tandheugel, waaraan een verplaatsbaar gewichtje hangt om de gang van het uurwerk te reguleren.

Verplaatsing van de gewichtjes naar het draaipunt van de dwarsbalk toe verkleint het traagheidsmoment en versnelt de gang van het uurwerk: verplaatsing naar het uiteinde vergroot het traagheidsmoment en vertraagt de gang. Het tiktakgeluid van de foliot is opvallend aarzelend en onvast, en ook grotere tijdgemiddelden tonen verschillen. Bij verandering van de aandrijfkracht reageert de foliot onmiddellijk door sneller of langzamer te gaan lopen, een bezwaar dat het gebruik van de veer onmogelijk maakte totdat men er iets op had gevonden om het verschil in spanning tussen een opgewonden en een bijna afgelopen veer te compenseren. De eerste vinding op dit gebied was de stackfreed, gevolgd door de snek.

< >