Ikonen Lexicon

Karin Braamhorst (2004)

Gepubliceerd op 01-03-2017

Mandylion

betekenis & definitie

Mandylion (gr. doek, uit arabisch ‘mandil’), ook wel Mandulion, is: ‘Het niet door mensenhanden gemaakte portret van Christus’. Dit icoontype is geïnspireerd op de oude legende van koning Abgar van Edessa (het huidige Urfa in Turkije).

De koning, die ernstig ziek was, zou een gezant naar Christus hebben gestuurd met het verzoek naar Edessa te komen om hem te genezen. Christus kon echter niet aan dit verzoek voldoen, maar gaf de gezant een doek mee met daarop de afdruk van zijn gelaat. Toen de zieke koning dit doek aanraakte, genas hij onmiddellijk. In 944 werd de oorspronkelijke doek in een plechtige processie overgebracht van Edessa naar Constantinopel, waar het tot de belegering door kruisvaarders in 1204 verbleef. Hierna is het doek spoorloos verdwenen.

Een op hout geschilderde kopie van het Mandylion is door de kruisvaarders meegenomen naar Frankrijk, waar hij in de kathedraal van Laon wordt bewaard. Andere namen van dit icoontype zijn Edessenum, Kamulianum en Acheiropoietos. Er zijn vele verhalen die leunen op dit gegeven van ‘het niet door mensenhanden geschilderde portret’, zie bijvoorbeeld: Nikon de Metanoïet; Maria de Jongere.