Lucas was een evangelist. Zijn naam is afgeleid van lux (licht). Hij schreef het derde evangelie en de Handelingen der apostelen.
Beide boeken zijn opgedragen aan een zeker Theophilus. Wie dit was, is onbekend. De Legenda Aurea zegt het volgende over hem: ‘...want Lucas deed afstand van de aardse liefde en verhief zich tot de liefde Gods’. Hij was een in Antiochië geboren Syriër en telg uit een voorname heidense familie. Halverwege de eerste eeuw bekeerden Paulus en Barnabas hem tot het christendom. Hij zou als arts in het gevolg van de apostel Paulus hebben gewerkt. Dat hij Paulus kende, blijkt uit de brief aan de Kolossenzen, waarin Paulus het heeft over mijn vriend Lucas, de arts (Kolossenzen 4:14). Lucas was bij Paulus in Rome (Tweede brief aan Timoteus 4: 11); hij stond hem bij in zijn gevangenschap tot zijn dood in 67. Na de dood van Paulus zou Lucas, volgens een Grieks geschrift, in Achaia hebben gewerkt en daar zijn teksten hebben geschreven. Hij schreef zijn evangelie na het jaar 70, waarschijnlijk tussen 80 en 90. Dat is af te leiden uit het feit dat hij op verschillende plaatsen in de vorm van een voorspelling over de val van Jeruzalem schrijft; pas in het jaar 70 werd de stad door de Romeinen verwoest.
In tegenstelling tot de andere evangelisten schrijft Lucas over de boodschap aan Maria en de jeugdjaren van Christus. Hij baseert zich behalve op mondelinge overleveringen ook op de geschriften van Matteus en Marcus. Waarschijnlijk is hij op 84-jarige leeftijd gestorven in Boëtië. Allerlei legenden lieten hem op diverse plekken preken en een marteldood sterven. Lucas is de beschermheilige van artsen en slagers. Volgens een legende uit de zesde eeuw schilderde Lucas het portret van Maria (zie Lucasbeeld); daarom is hij ook schutspatroon van de schilders. Het feit dat hij zo uitvoerig schreef over Jezus’ moeder Maria geeft voedsel aan deze legende. Tegenwoordig wordt echter als vaststaand aangenomen dat er geen door hem geschilderd portret van de Moeder Gods bestaat. Er is een afbeelding in de kerk van S. Maria Maggiore in Rome, die vereerd wordt als afkomstig van zijn hand, maar die stamt uit de dertiende eeuw. in overdrachtelijke zin kan Lucas wel worden gezien als schilder van de Moeder Gods: hij beschreef met woorden wat iconenschilders later in beelden omzetten. Zijn symbool is het rund of de os.
