Hemelvaart van Christus

betekenis & definitie

Volgens vroegchristelijke overlevering steeg Christus vanaf de top van de Olijfberg op de veertigste dag na Pasen op ten hemel. Hemelvaartsdag behoort dus tot de veranderlijke feestdagen van de liturgische kalender. Oorspronkelijk werden de verrijzenis en de hemelvaart van Christus beide op de eerste paasdag gevierd. In de vierde eeuw combineerde men de hemelvaart met het pinksterfeest en een processie naar de Olijfberg. Vanaf de vijfde/zesde eeuw werd het feest definitief vastgesteld op de veertigste dag na Pasen. Lucas schrijft over de hemelvaart van Christus in zijn evangelie (24: 50-53) én in zijn Handelingen der Apostelen (1: 9-11). Het evangelie van Marcus eindigde oorspronkelijk met de verrijzenis (16: 8). Pas in de tweede eeuw werd de berichtgeving over de verschijning en de hemelvaart eraan toegevoegd. Matteus en Johannes maken in hun evangeliën geen melding van de hemelvaart als historische gebeurtenis, zoals Lucas dat deed, maar gingen er wel van uit dat deze plaats had gevonden, zoals ook Petrus in zijn Eerste brief (3: 22). In het Oosten heeft zich een beeldschema ontwikkeld, dat aansluit bij de afbeeldingen van de apotheose (vergoddelijking) van de Romeinse keizers. Zoals deze door arenden of geesten op een rond schild werden geheven, zo wordt Christus in een machtig aureool door engelen ten hemel gedragen. Op de onderste helft ziet men engelen, die als boodschappers van God de Moeder Gods en de apostelen van deze gebeurtenis op de hoogte brengen: ‘Mannen van Galilea, wat staat gij naar de hemel te staren? Jezus, die uit uw midden ten hemel is opgenomen, Hij zal weer op dezelfde wijze komen, als gij Hem hebt zien opstijgen ten hemel’ (Handelingen der Apostelen 1: 11). De Moeder Gods en de apostelen die achterblijven op aarde zijn degenen op wier schouders nu de kerk zal rusten. Tien dagen na de Hemelvaart zal de Heilige Geest op de apostelen neerdalen en zullen zij uitgezonden worden naar de uithoeken van de wereld om het evangelie te verkondigen. De Moeder Gods is in de iconografie van de Hemelvaart expliciet de Kerk, door en in wie het Woord van God is geïncarneerd.