Hagiografische iconen, ook vita-iconen genoemd is een icoontype waarop een centrale figuur van een heilige is weergegeven, omringd door scènes op de rand of op de achtergrond. Vanaf het vroege begin van de christelijk ikonografie zijn dergelijke composities bekend, vooral fresco’s op de wanden van grafkelders van heiligen.
In de dertiende eeuw komt dit type tot grote bloei, zowel in Byzantium als in Italië en Rusland. Het is tekenend voor een verandering in de spirituele oriëntatie: in plaats van contemplatieve iconen (denk aan de vroege iconen met massieve figuren met grote, wijd ogen) verschijnt nu de verhalende hagiografische icoon. Door de scènes die zijn afgebeeld rondom de centrale figuur kunnen de gelovigen ‘meegaan’ in het verhaal van het leven en het martelaarschap: de aandacht wordt gevestigd op de heldhaftige deugden van het personage. De scènes hebben vaak een volks en verhalend karakter, rijk aan details uit het dagelijks leven, terwijl de centrale figuur juist weer veel traditioneler is geschilderd, met meer aandacht voor de innerlijke uitdrukking. De scènes die op de rand staan, hebben ook een belangrijke historische waarde, omdat ze een picturale vertaling zijn van de hagiografische documenten en bronnen die de uitgebeelde personages betreffen.
