Annunciatie is de Verkondiging aan de Moeder Gods.
Zowel het evangelie van Lucas (1:28-38) als het proto-evangelie van Jacobus hebben de afbeelding van de Annunciatie op iconen geïnspireerd:
‘... werd de engel Gabriël door God naar een stad in Galilea gezonden, Nazareth genaamd... de engel trad bij haar binnen en sprak: ‘Wees gegroet, vol van genade! De heer is met u’. zij verschrok van dit woord en vroeg zich af wat die groet kon beduiden... De engel zeide haar: ‘Vrees niet Maria, want gij hebt genade gevonden bij God... Zie, gij zult in uw schoot ontvangen en een zoon baren, en gij zult hem Jezus noemen’... Maria sprak tot de engel: ‘Hoe kan dit geschieden?’... De engel antwoordde haar: ‘De Heilige Geest zal op u neerdalen en de kracht van de Allerhoogste zal u overschaduwen; daarom zal ook wat uit u wordt geboren heilig zijn en de zoon van God worden genoemd’. Deze tekst van de evangelist Lucas hebben iconenschilders nauwgezet in beelden vertaald. In het middelpunt van de uitbeelding op iconen staat de Moeder Gods en tegenover haar de aartsengel Gabriël. Er zijn vele varianten in de compositie. Soms zit Maria in een vertrek en schrikt van de binnentredende engel, soms staan de twee figuren in een rustige compositie tegenover elkaar. Het kan ook voorkomen dat Gabriël twee keer wordt voorgesteld. Dit is een uitbeelding van de eerste strofe van de Akathistoshymne, waarin de aartsengel ‘in vervoering bleef staan’, voordat hij de boodschap aan Maria uitsprak. Soms toont de icoon het moment dat Gabriël de hemelse boodschap al heeft overgebracht en dan is het beeld van Jezus (Immanuel) aanwezig voor haar borst. Soms is de ‘Oude van Dagen’ (God de Vader) in een hemelfragment of wolkenband afgebeeld, die goddelijke inspiratie blaast in de richting van Gabriël. Maria kan een purperen draad of een spintol in haar handen houden; volgens de legende zou hiermee het nieuwe voorhangsel van de tempel worden geweven, hetzelfde voorhangsel dat zou scheuren op het moment dat Christus aan het kruis sterft. Dit voorhangsel moest worden gesponnen door acht jonkvrouwen uit het geslacht van David. Het feest werd in Byzantium gevierd sinds het jaar 431, toen Maria door het concilie van Efeze als Theotokos (moeder van God) werd erkend. Het is één van de populairste feestdagen: in Rusland placht men op deze dag (25 maart) de in kooien opgesloten vogels de vrijheid te geven.
