a. verschill. graven v. Holland: o.a.
1) W. II, werd 1247 Roomsch koning. voerde oorlog met Vlaanderen o/ta bezit v. Zeeland;
2) W. IV, een avontuurlijk vorst; voerde oorlog tegen Pruisen en in Palestina; sneuvelde in 1345 i/e veldtocht tegen de Friezen;
3) W. V, onder wiens bewind de Hoeksche en Kabeljauwsche twisten uitbraken; stierf krankzinnig (in 1389);
b. stadhouders v. Holland en andere Ned. gewesten:
1) W. I, prins V. Oranje (1533/'84), bijgenaamd de Zwijger en later vereerd m/d titel „Vader das Vaderlands”, kwam de onder Spaansche heerschappij zuchtende Nederlanders te hulp en werd in 1572 tot stadhouder v. Holland en Zeeland uitgeroepen ; te Delft vermoord door → Balthasar Gerards;
2) W. II (1626/1656), stadhouder tijdens de beëindiging v/d 80-jarigen oorlog (Vrede v. Munster); voerde strijd m/d Staten v. Holland o/d legersterkte;
3) W. III (1650/1701) verdreef de Franschen uit Ned. en werd tot koning v. Engeland gekroond;
4) W IV (1711/’51), aanvankelijk stadhouder v. Friesland en Groningen, later ook der overige Ned. gewesten een goedwillende maar zwakke persoonlijkheid, niet opgewassen tegen de toenemende macht der Regenten;
5) W. V (1748/1806), eveneens een zwakke persoonlijkheid, die het bestuur grootendeels overliet aan zijn vrouw en den raadpensionaris; verliet b/d komst der Franschen in 1795 het land;
c. koningen v. Nederland;
1) W. I (1772/1843), eerste souvereine vorst v. Ned. na de verdrijving der Franschen; bevorderde handel en industrie (o.a. oprichting v/d Ned. Bank en v/d Ned. Ind. Handel-Mij.), maar verwekte door zijn bewind, dat zware finaneieele lasten v/h volk meebracht, alsmede door zijn huwelijk met de Kath. gravin d'Oultremont, groote ontstemming, wesvv've hij in 1840 moest aftreden;
2) W. II (1792/1849), streed in 1811/’13 legen de Franschen en werd gewond bij Waterloo; in 1831 als kroonprins leider v/d → Tiendaagschen Veldtocht; volgde in 1840 zijn vader W. I als koning op, onder weik bewind Grondwetsherziening (1848) tot stand kwam;
3) W. III (1817/'S0), geraakte in confiict m/d volksvertegenwoordiging (1866/’67) en moest zich neerleggen b/d invoering v/h zuiver parlementaire stelsel; zag zich zijn 4 zoons d/d dood ontvallen en huwde op rijperen leeftijd nog met → Emma v. Waldeck Pyrmont, die hem in 1880 een dochter → Wilhelmina schonk;
d. koningen v. Engeland, o.a.
1) W. I, bijgenaamd de Veroveraar, werd door overwinning bij Hastings (1006) koning v. Engeland; handhaafde zijn gezag tegenover Angelsaksen en Normandiërs;
2) W. III, v. Holland ( → b. 3).
