een (volgens sommigen op causaliteit gefundeerde) waarnemingsvorm v. ons bewustzijn, waardoor wij alle gebeuren (innerlijk zoowel als uiterlijk) i/e zekere volgorde (verleden, beden, toekomst) zien verschijnen. Voor zoover deze waarneming niet v. subjectieve factoren afhankelijk, maar aan alle denkende wezens gemeen en gelijksoortig is kunnen wij v. „objectieven tijd” spreken, waarop zich een bepaalde tijdrekening laat baseeren.
Deze laatste wordt bepaald door eenige astronomische verschijnselen, t.w.: de omloop v/d aarde om de zon (1 jaar), de omloop v/d maan om de aarde, mede in verband m/d baan beweging der aarde (1 maand) en de aswenteling der aarde (1 dag); de dag nader verdeeld in uren, minuten en seconden. Daarbij worden de volgende soorten v. tijd onderscheiden:1) sterretijd, waarbij 1 dag genoemd wordt het tijdperk liggende tusschen twee opeenvolgende doorgangen v/h → lentepunt d/d bovenmeridiaan v. eenige plaats op aarde (deze tijd wordt alleen i/d astronomie gebezigd).
2) werkelijke tijd of zonnetijd waarbij als 1 dag geldt het tijdsverloop tusschen twee → culminaties v/h middelpunt der zonneschijf (welk tijdsverloop varieert naar den tijd v/h jaar, zoodat de zonnedagen niet alle even lang zijn) en
3) middelbare of burgerlijke tijd, waarbij m/e gemiddelden zonnedag wordt gerekend, die altijd even lang is. Met laatstgenoemden tijd wordt i/h praktische leven gerekend.
