De eigenwoningreserve is de winst die men maakt bij verkoop van de oude woning. Bij de verkoop van een woning worden bepaalde kosten gemaakt. Als de opbrengst van de verkoop hoger ligt dan deze kosten, is er overwaarde. Dit dient te worden gebruikt bij de koop van een nieuwe woning.
De eigenwoningreserve wordt berekend op basis van alle kosten die men maakt tijdens de verkoop van een huis en de netto opbrengst van deze verkoop. Om de eigenwoningreserve te berekenen, dient men van deze opbrengst de verkoopkosten en de resterende hypotheekschuld af te trekken. Een voorbeeld van verkoopkosten zijn eventuele makelaarskosten. De resterende hypotheek is het bedrag dat bij verkoop van het huis nog open staat. Een eventuele consumptieve hypotheek of andere consumptieve lening wordt niet meegenomen in deze berekening.
Stel Henk en Ria verkopen hun oude woning voor een bedrag van 250.000 euro. De makelaarskosten van de verkoop van het huis bedragen 4.000 euro. Henk en Ria hebben over de oude woning nog 230.000 euro aan hypotheek schuld open staan. Een bedrag van 5.000 van deze hypotheek schuld is consumptief. De eigenwoningreserve van Henk en Ria kan als volgt worden berekend: 250.000- (225.000+4.000) = 21.000 euro. De eigenwoningreserve van Henk en Ria wordt op basis van deze berekening dus gesteld op 21.000 euro. Omdat dit een positieve waarde is, dienen Henk en Ria dit bedrag te gebruiken voor de aankoop van een nieuwe woning. In sommige gevallen komt men na de berekening uit op een negatief bedrag, in dat geval is er sprake van een restschuld.
De eigenwoningreserve op een oude woning is in Nederland drie jaar geldig. Hierom dient men binnen drie jaar een nieuwe woning te kopen, daarna wordt de eigenwoningreserve op nul gezet.
