In het alledaagse spraakgebruik worden deze termen door elkaar gebruikt. Het woord asielzoeker heeft sinds ongeveer 1995 de betekenis van gelukszoeker en uitvreter gekregen.
Een asielzoeker is iemand die om welke reden dan ook uit zijn land gevlucht / vertrokken is en in Nederland nog niet de status van vluchteling heeft. Pas als mensen een legale verblijfsstatus hebben, heten zij officieel vluchteling. De Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND) controleert of iemand vluchteling kan worden genoemd. De voorwaarde is dat er gegronde redenen zijn om te vrezen voor vervolging op basis van religie, politieke opinie, ras, nationaliteit of lidmaatschap van een bepaalde sociale groep. (Definitie UNHCR, Verenigde Naties) De bekendste asielzoekers in de christelijke wereld zijn Jozef en Maria. Zij vluchtten naar Egypte voor de wrede koning Herodes. In de islamitische wereld is de vlucht van Mohammed naar Medina in 622 even bekend hoewel veel islamieten geloven dat Mohammed niet gevlucht is maar op uitnodiging naar Medina ging.
De meeste vluchtelingen, plm. 90% wordt opgevangen in de eigen regio, vooral in Afrika en Azië. Asielzoekers komen vrijwel steeds daar vandaan waar oorlog is: Afghanistan, Irak. Van hen is ongeveer veertig procent hoogopgeleid: artsen, biologen, leraren, etc. De Nederlandse asielprocedure kan buitengewoon lang duren en brengt veel onzekerheid met zich mee. Hoe onzekerder de positie van de asielzoeker, des te groter de kans op criminaliteit. Afgewezen asielmigranten blijken voor 9,9% verdacht van criminaliteit, degenen die nog in de procedure zitten voor 5,4%; de groep met een verblijfsvergunning voor 3,4%. (N.B. Het gaat om verdachten. Er zijn geen cijfers van veroordelingen bekend; het vergelijkbare percentage bij autochtonen, álle leeftijden, is 1,1%; Engbersen). Ook vluchtelingen en asielzoekers met een verblijfsvergunning komen bijna niet aan het werk onder andere door taalproblemen en door een lage inschaling van hun diploma’s.
