middeleeuws graafschap, dat nu verdeeld ligt over België (centrum Mons) en N.-Frankrijk (centrum Valenciennes). In de Romeinentijd bewoond door de Nemers met centrum Bavai, dat door de Romeinen tot een belangrijk wegenknooppunt in Belg.
Gallië werd uitgebouwd. De plaats Mons (Ned.: Bergen), werd in de 9e eeuw het centrum van de pagus Hainoensis of Hainau (ook: gouw van Famars), waar Giselbert de grondlegger werd van een gravengeslacht; zijn zoon Reiner Langhals (✝ 916) werd in feite meester over Lotharingen, en zijn geslacht vestigde zich niet alleen in Henegouwen, maar tevens in Namen (Berengar) en te Leuven (Lambert i). Henegouwen werd 1051 voor de eerste maal dynastiek met Vlaanderen verbonden ingevolge het huwelijk van Richildis. weduwe van de Henegouwse graaf Herman van Bergen, met Boudewijn vi van Vlaanderen. Deze unie werd verbroken in 1071 (→ Robert de Fries). In 1191 verwierf Boudewijn v van Henegouwen op zijn beurt het graafschap Vlaanderen, door zijn huwelijk met Margaretha, zuster van Filips van de Elzas. Deze nieuwe dynastieke unie werd opnieuw ontbonden ingevolge de strijd tussen het dubbel nageslacht van Margaretha van Konstantinopel (→ Avesnes, → Dampierres).
Jan I van Avesnes. Margaretha’s kleinzoon, verwierf 1299 ook nog Holland en Zeeland. Sedertdien heerste het huis van Avesnes over Henegouwen. Holland en Zeeland in de persoon van Willem I (in Holland Willem III) (1304-37), Willem II (in Holland Willem iv ) (1337—45) en Margaretha. die door haar huwelijk met keizer Lodewijk van Beieren het Beierse vorstenhuis in de Nederlanden binnenbracht. In 1433 moest de laatste afstammelinge van dit huis, → Jacoba van Beieren, haar gewesten afstaan aan de Bourgondische hertog Filips de Goede. Sedertdien maakte Henegouwen deel uit van de Bourgondische erflanden en na 1477 van de Habsburgse erflanden.
Door de oorlogen van Lodewijk XIV ging het zuiden van het graafschap Henegouwen naar Frankrijk over. Door de Slag bij Jemappes (6.11.1792) werden de Oostenrijkse Nederlanden bij Frankrijk ingelijfd. Tijdens de Franse overheersing van 1795-1814 heette Henegouwen departement van Jemappes. In de 19e eeuw ontstond een omvangrijk mijnwerkers- en fabrieksproletariaat. dat een der voornaamste brandpunten van het Belg. socialisme is blijven vormen.Litt. F.Dony. Hist. du Hainaut (1925): L.Verriest. Institutions médiévales de Tanden comté de Hainaut (2 dln. 1946).
