Rein

betekenis & definitie

In het Nederlands wordt rein soms in verschillende betekenissen gebruikt, die eigen zijn aan het Duitse ‘rein’, dat een groter betekenisveld heeft:
a.Rein als bijwoord, in de zin van ‘zuiver, louter, uitsluitend’: ‘de rein orchestrale gedeelten van een dramatisch werk...’
De puristen beschouwen dit gebruik als een germanisme. Het is echter niet zeer gebruikelijk. Trouwens, geen enkel woordenboek heeft deze betekenis van rein opgenomen.

b.Rein als muziekterm (adjectief en bijwoord) in de zin van ‘zuiver’; ‘reine tonen, intervallen’.
Tot in de jaren ’30 werd er geen bezwaar gemaakt tegen deze betekenis van rein. Volgens het WNT was ze reeds in de 18e eeuw bekend. Vanaf 1940 wordt ze echter meestal als een germanisme gebrandmerkt. Verschueren is het enige algemene verklarende woordenboek dat ze ook nu nog als goed Nederlands aanvaardt.
Men vindt deze betekenis van rein ook nog als technische term
in muziekwoordenboeken (bijv. Elsevier's Dictionary of Cinema, Sound and Music, Amsterdam, 1956) maar in de algemene taal is ze ongewoon.

c.Je (de) reinste, in de zin van ‘louter’:
‘Het is je reinste- verlakkerij voor deze feiten enkele betrokken
para’s te beschuldigen.’ (De Nieuwe, 3.11.72, p. 8)

De meeste puristen beschouwen deze uitdrukking als een germanisme (D. ‘(der) reinste...’). Sinds de jaren ’40 is Koenen het daarmee eens. Van Dale, Jansonius en Weijnen aanvaarden je reinste echter als correct Nederlands. Andere woordenboeken (Kramers en Verschueren) hebben ze niet opgenomen. Ze wordt dus nog niet algemeen aanvaard.
Nochtans wordt je reinste zo vaak gebruikt (overigens vaker dan de reinste, de enige vorm waarvoor het Duits een parallelvorm heeft), dat men het gerust als ingeburgerd mag beschouwen.

d.In ’t reine komen, geraken, zijn:
Ook deze uitdrukking wordt soms als een germanisme (D. ‘ins reine kommen’) beschouwd voor ‘tot een oplossing of een akkoord komen resp. gekomen zijn (met)’.
Ze wordt voor het eerst in de jaren ’30 gesignaleerd. Van Dale en Jansonius aanvaarden ze reeds als correct Nederlands. In de andere woordenboeken vindt men ze nog niet.
Iets in het reine brengen (dat volgens het WNT eveneens aan Duitse invloed te wijten is) wordt daarentegen algemeen aanvaard.