(Fr. Haskerlân) Gemeente op de grens van Z.W. en midden-Friesland.
Opp. 11.168 ha waarvan 9840 ha land. De ontw. werd in belangrijke mate bepaald door het in het hoofddorp Joure gevestigde groeiende bedrijf Douwe Egberts.
Joure was het enige dorp in de gemeente, dat in de jaren 1954-1974 aanzienlijk is uitgebreid. Wapen: Van lazuur, met een lopende haas in zijn natuurlijke kleur op een groene grond, het schild gedekt met een gouden kroon.
Vlag: Twee horizontale banen van gelijke breedte, waarvan de bovenste blauw en de onderste groen is. In het midden over de blauwe en de groene baan een lopende haas van wit en zwart (zie Wapen). Bevolking Tussen 1954 en 1974 is het inwonertal gestegen door een sterke groei van Joure.
Hoewel deze plaats niet was aangewezen als industriekern, maakte zij een snelle ontwikkeling door. Van de overige dorpen groeiden Haskerhorne en Sint Johannesga in de jaren ’60 en Oudehaske door bungalowbouw aan het Nannewijd in de jaren ’70. Economie In Joure ontwikkelde de industrie zich snel.
Daarmee en met de ontwikkeling van vooral Heerenveen kon het verlies aan arbeidsplaatsen in de agrarische sector worden gecompenseerd. In 1960 was 44,9 % van de bevolking werkzaam in de nijverheid, 24,2 % in landbouw en visserij (grotendeels landbouw; de visserij is te verwaarlozen); 15,7 % in handel en verkeer; 15,2 % in overige sectoren.
Voor Joure waren de cijfers resp. 35,3%, 6,1%, 28,2% en 20,5%. Hoewel gegevens over 1971 nog niet bekend zijn, blijkt het aantal mensen, werkzaam in de landbouw, tussen 1960 en 1970 gedaald van 953 naar 686.
Het aantal arbeidsplaatsen in Joure kan per 1-11973 geschat worden op plm. 2950, waarvan 965 in de dienstensector en 1985 in de industrie (waarvan ruim 1400 bij Douwe Egberts B.V.).In enkele dorpen was de opkomst van het toerisme belangrijk; met name rond het Nannewijd en het Tjeukemeer kwamen jachtverhuur- en horecabedrijven tot bloei. In de landbouw hebben ruilverkavelingen tot herstructureringen geleid met ingrijpende gevolgen voor het landschap (o.m. in de Haskerveenpolder).
De industriële bedrijvigheid en het forensisme is bevorderd door de verbetering van een aantal verkeersverbindingen, w.o. die met Lemsterland (eind jaren ’50 de weg Heerenveen-Delfstrahuizen-Lemmer, begin jaren ’70 RW 50 door het Tjeukemeer), met Sneek-Afsluitdijk en Heerenveen-Drachten-Groningen (RW 43); verder vele nieuwe of verbeterde tertiaire wegen.
Behalve in Joure (z. aldaar) is er nijverheid in de sectoren: bouw, koekfabricage (Sint Johannesga), zuivel (Haskerhorne).
1954 1959 1964 1969 1974
Haskerland 10.827 11.108 11.714 12.332 13.889 Delfstrahuizen 558 545 559 481 408 Haskerdijken 491 405 356 298 283 Haskerhorne 416 373 395 415 400 Joure 4334 5332 6107 7180 9002 Nijehaske1) 237 100 109 123 110 Oudehaske 1450 1260 1156 935 968 Rohel 194 207 177 159 143 Rotstergaast 125 270 275 262 227 Rotsterhaule 741 835 728 687 686 Rottum 540 624 661 628 606 Sint Johannesga 888 561 671 702 662 Snikzwaag 255 145 110 100 69 Vegelinsoord — 451 418 370 336 Westermeer 595
1 In 1954 grotendeels bij Joure gevoegd.
Politiek en kerkelijk leven De meest belangwek kende ontw. in de politiek was de winst van de PPR (2 zetels). Bij de statenverkiezingen van 1974 sloeg deze partij (3,2 %) echter veel minder aan dan bij de raadsverkiezingen (9,4 %). Met 11,0 % was de FNP bij de statenverkiezingen van 1974 de derde partij in grootte. De gevoeligste verliezen leden de PvdA (vooral in de jaren ’60) en de Confessionele partijen (jaren ’70), terwijl de VVD won.
In 1954 was de raad als volgt samengesteld: 6 PvdA, 4 CHU, 2 ARP, 2 KVP, 1 VVD; in 1974: 6 CCP, 5 PvdA, 2 PPR, 1 VVD en 1 FNP. Z. ook Verkiezingen.
Van de kerkelijke groeperingen was die der Hervormden de belangrijkste verliezer. Aan haar verlies kon de groei van de groep „Geen kerkgenootschap” bijna volledig worden toegeschreven. In 1971 was 38,5 % NH (1961 48,2 %), 15 % RK (11,9 %), 13,0 % Gereformeerd (12,5 %), 28,0 % geen kerkgenootschap (18,9 %), 5,5 % andersdenkend (6,8 %). Van de RK-en woont het grootste deel in Joure.
Onderwijs, sport, cultuur en monumenten In loure zijn scholen voor Mavo en LHNO. Verder is de gemeente afhankelijk van onderwijsvoorzieningen in nabijgelegen kernen: Heerenveen en Sneek. Vormingsschool voor werkende jongeren. In loure zijn scholen genoemd naar dr. G. A.
Wumkes en prof. dr. Titus Brandsma. Met name in Joure zijn in de jaren ’60 en ’70 voorzieningen getroffen t.b.v. sportbeoefening: sportvelden, tennisbanen, verwarmd openluchtzwembad, schiphuizen t.b.v. watersport. Verspreid over de gemeente: ijsbanen, gymnastiekzalen, voetbalvelden. In Joure incidenteel draverijen. Watersport op Nannewijd en Tjeukemeer.
Naast traditionele cultuuruitingen (toneel, zang, muziek) in Joure het centrum De Lantearne voor creatief werk. Haskerland neemt deel aan de intergemeentelijke muziekschool Haledo (met Lemsterland en Doniawerstal). In park Heremastate beperkte mogelijkheid tot geven van voorstellingen. Tot de neofolklore kan worden gerekend de oud-Friese markt, Gouden Swipedei en boerenbruiloft te loure, in de nazomer. Bekend sedert 1446 de Jouster Merke met nu ook Agrarische Schouw (sept.).
Behalve verschillende monumenten te Joure (z. aldaar) zijn er klokkestoelen te Akmarijp, Rottum, Broek en Snikzwaag. In Oudehaske gerestaureerde boerderij zonder schuur: Greveling. In Ouwsterhaule/Haskerhorne natuurgebied de Haulster bossen.
Bij Joure de in de jaren ’70 gerestaureerde Penninga’s molen (monnik met stelling, een der hoogste en oudste van Frl.) en Groene Molen (enige wipmolen met stelling in Frl.). Bij Vegelinsoord staat de Deelsmolen of Grevensmolen (1860).
Burgemeesters na 1954: mr. W. Hoekstra, Mr. Ph. J. I.
M. Houben (sedert 1972).
Lit.: M. P. van Buijtenen, Kerkhistorische gegevens voor de geschiedenis van Haskerland (1961 Frisia Catholica XXII).
T.Bijlsma, Fan lytse hazze ta greate Jouwer (1966).
