Geographisch- historisch woordenboek

Servaas de Bruin, D. Noothoven van Goor (1869)

Gepubliceerd op 21-10-2021

Delhi

betekenis & definitie

1) D., ook wel Dehli, ook Schach-Dzjehanabad genaamd, hoofdplaats van het (37 vierk. mijlen; 436,000 zielen) district D. in het britschind. presidentschap Agra, eertijds de hoofdstad van het koningrijk D. en residentie van den Grooten Mogol, op den regteroever van de Dzjoemna; ofschoon bij vroeger vergeleken tegenw. in verval, toch nog 152,000 inw. en, even als Lucknow, een middelpunt voor de mahomedaansche beschaving. De oorsprong van het oude D. is onbekend; groote ruinen daarvan strekken zich ver uit rondom de tegenw. stad, die 1631 gesticht werd door schach Dzjehan.

Het oude D., ook Indraprasta genaamd, stond lang onder inlandsche hindoe-koningen; in 1011 werd D. door sultan Mahmoed van Ghasna bestormd en geplunderd; in 1193 werd D. het middelpunt des rijks en de prachtvolle residentie der eerste afghaansche dynastie, welke 1288 voor de tweede afghaansche dynastie plaats maken moest; de derde afghaansche dynastie werd 1398 van den troon gestooten door Tamerlan, die D. innam en plunderde. Omstreeks het midden der 16e eeuw beklom Baboer als eerste Groote Mogol den troon, en resideerde bij afwisseling te D. en te Agra; doch eerst sedert 1631 begon D. weder te bloeijen, toen schach Dzjihan er de vaste residentie-stad des rijks van maakte. Kort daarna werd er het kanaal AliMarda-Khan gegraven (zie ALI-MARDA-KHAN). Onder de regering van Aureng-Zeyb bereikte D. het toppunt van bloei, doch geraakte na zijnen dood weder betrekkelijk in verval. In 1739 werd D. geplunderd en uitgemoord door Nadir aan het hoofd der Perzen, in 1760 door de Mahratten. In 1761 maakten de Engelschen zich van D. meester, doch verlieten het weder, om het 1802 op nieuw te bemagtigen, en het van toen af in bezit te houden. Wel bleef de Groote Mogol er regeren in naam, doch van dat tijdstip af stond D. onder britsch gezag. In den zomer van 1857 deden de dweepzieke Moslems eene poging om het vreemde juk af te werpen; ze vermoordden en verdreven de Europeanen, en riepen den Grooten Mogol als koning van Indiê uit; doch reeds 26 Sept. van het zelfde jaar werd de stad, stormenderhand door de Engelschen heroverd, het toonee! van eene vreeselijke slagting, en de Groote Mogol met zijn gezin gevangen genomen.2) D. of Deli. Zie DEU.