het ongeveer 620 vierk. mijlen groot zijnde noordwestelijke schiereiland van Frankrijk, dat vroeger eene provincie vormde, doch tegenw. is gesplitst in de vijf departementen Xlle-et-Vilaine, Loire-fnférieure, Cótes-du-Nord, Morbihan en Finisterre. De B. wordt ook ingedeeld in Oppcr-B. (met de 5 bisdommen Rennes, Nantes, St.-Malo, Dol en St.-Brieux) en Neder-B. (met de 4 bisdommen Vannes, Quimper, St.-Pol-de-Léon en Tréguier).Het land is vol bergachtige streken; alleen de dalen zijn vruchtbaar.
De Bretagners (fr. Bretons) zijn van celtische afkomst en spreken eene celtische taal (het Bas-Breton); ze zijn over het algemeen werkzaam, driftig en trotsch op hunne afkomst, niet zelden ook eigenzinnig en stijfhoofdig; ze leven voort in armoede en domheid, zijn weinig voor nijverheid geschikt, doch B. levert goede zeelieden. De voornaamste havenplaatsen van B. zijn:Brest en Lorient met gewigtige oorlogshavens, alsook Nantes, Vannes, Quimper, Morlaix, St.-Brieuc en St.-Malo met levendige handelshavens. Na het juk der romeinsche overheersching te hebben afgeschud (4e eeuw) splitste B. zich in verscheidene kleine republieken, die echter ter hunner verdediging naar buiten ten naauwste waren verbonden ; later (omstr. 380) stelde B. zich aan het hoofd van dien bond (den armoricaanschen bond), en de vorsten van B. noemden zich koning van Armorica. In de 5e en 6e eeuw kwamen uit Groot-Bretagne de Bretagners, die door de Angelen en Saksen uit hun land werden verdreven; en het westelijk gedeelte van Armorica nam naar hen den naam aan van Bretagne. In 1213 kwamen al de tot dusverre elk afzonderlijk door eigene vorsten geregeerde rijkjes, aan welker hoofd B. stond (dat door eenen graaf geregeerd werd), gezamentlijk onder Pieter Mauclerc, graaf van Dreux, die getrouwd was met Alix (de dochter van Constance, graaf van B.), en deze Pieter nam den titel aan van Hertog van B. Tot in de 16e eeuw werd B. nu door hertogen geregeerd ; doch bij den dood (1488) van hertog Frans II, die geen zonen naliet, kwam B. aan zijne dochter Anna, die 1491'trouwde met koning Karel VIII en na diens dood met koning Lodewijk XII (1499); en hare dochter Claude van Frankrijk, die 1514 in den echt trad met koning Frans I, verzekerde aan de fransche kroon het erfregt op het hertogdom B., dat dan ook 1532 formeel bij Frankrijk werd ingelijfd ; doch eigene regten en een eigen parlement heeft B. bezeten tot de Omwenteling van 1789.Graven en Hertogen van Bretagne.
Nomenoä . . . 824 Eudes en Hoel III 1148
Erisopoe . . . 851 Conan IV . . . 1156
Salomon . . . 857 Geoffroy II . . . 1171
Pasquiten en Constance en
Gurvand . . 874 Arthur I . . 1186
Alainl en Judicaäl 877 Pierre Mauclerc
Gurmhaillon . . 907 en Alix . . . 1218
Jubel Berengarins 930 Jean I . . . . 1237
Alain II Barbetorte 937 Jean 11 . . . . 1286
Dragon . . . 952 Arthur II . . . 1305
Hoell . . . . 953 Jean III . . . 1312
Guerech . . . 980 Charles de Blois . 1341
Conan I . . . 987 JeanIVv.Montfort 1364
Geoffroy I . . . 992 Jean V . . . . 1399
Alain III . . . 1008 François I . . . 1442
Conan II . . . 1040 Pierre II . . . 1450
HoelH . . . . 1066 Arthur III . . . 1457
Alain-Fergent . 1084 François II . . 1458
Conan III . . . 1112 Anna . . , . 1488
