Geographisch- historisch woordenboek

Servaas de Bruin, D. Noothoven van Goor (1869)

Gepubliceerd op 21-10-2021

Bergen

betekenis & definitie

1) de gewigtigste en sterkste stad van Noorwegen, heeft 24,000 inw., ligt aan de lange, smalle bogt Waag, ingesloten door rotsen; was eertijds eene Hanze-stad.

2) belgische stad, hoofdpl. der provincie Henegouwen, in het fransch Mans, lat. MonsHannonm,'Gaslri locus in de middeleeuwen, onder de fransche republiek en het keizerrijk de hoofdpl. van het dept. Jemmapes. Dit B.is verscheidene malen veroverd en heroverd, namelijk 1691, 1701, 1740, 1746, 1792, 1794.
3) stad in Keurhessen, prov. Hanau, mei circa 2000 inw. In den zevenjarigen oorlog behaalden de Franschen onder maarschalk Rroglio hier eene overwinning (13 April 1759) op de geallieerden onder hertog Ferdinand van Brunswijk.
4) pommersche stad met 3800 inw., nagenoeg midden op het eiland Rugen. Nabij de stad ligt de 340 vt. hooge berg Rugard, vanwaar men een heerlijk vergezigt heeft.
5) dorp in de nederl. prov. Noord-Holland nabij Alkmaar was reeds bekend in 866; werd 1573 in de asch gelegd door Sonoi; bij B. had, na de landing der engelsch-russische armee onderden hertog van York,een gevecht plaats(l 9 Sept. 1799) tusschen den russ. generaal Hermann en den franschen generaal Brunc; laatstgenoemde bleef overwinnaar, waarop 10 Oct. de capitulatie van Alkmaar volgde en de toenmalige Bataafsche republiek dooide engelsch-russische armee ontruimd werd.
6) Bergen op Zoom, sterke vesting in de nederl.prov. Noord-Braband, 4 mijlen benoorden Antwerpen, staat met de Ooster-Schelde in gemeenschap door een kanaalen haven;heeft omstr. 9000 inw. De burgt van B. wordt reeds vermeld anno 422 in de saalfrankische wetten, doch eerst in 1287 werd B. met muren omringd en van poorten voorzien; sedert dat tijdstip nam B. toe in bloei tot 1397, toen het op twee huizen na geheel vernield werd door brand; doch spoedig werd het weder opgebouwd. In den spaanschen oorlog heeft het veel te lijden gehad; na aan reeds meer aanslagen blootgestaan te hebben, werd het 1573 aangetast door de Staatschen, die daarbij veel volk verloren zonder hun doel te bereiken; in 1577 gelukte het echter bijna zonder slag of stoot B. te bemagtigen, en sedert dien tijd hield het altijd de staatsche zijde tegen de Spanjaarden, die herhaalde malen pogingen aanwendden om B. te heroveren (1581, 1582, 1588, tweemaal in 1605, en nog eens 1622), doch steeds te vergeefs. De stad B. had dan ook den eernaam van "ongerepte maagd”, dat wil zeggen : stad die nog nooit voor eene belegering gevallen was, toen haar 1747 die eerekroon ontroofd werd door de Franschen, die B. na een beleg van twee maanden stormenderhand innamen ; den 7 Dec. 1748 werd B. echter door de Franschen ontruimd, ingevolge den vrede van Aken. In 1794 werd B. weder in bezit genomen door de Franschen, die er in 1814 vruchteloos werden belegerd door de Engelschen, wier mislukte poging om de stad bij verrassing in te nemen eene historische vermaardheid heeft erlangd; doch als een natuurlijk uitvloeisel van den loop der gebeurtenissen keerde B. reads kort daarna onder nederlandsch gezag terug. Den 29 Mrt. 1831 had B. het vernielen van vele huizen en het verlies van eenige menschenlevens te betreuren, door het in de lucht vliegen van het laboratorium, genaamd de Stoelemat. Overigens isB. nog le vermelden als geboorteplaats van verscheidene vermaarde personen, waaronder P. G. van Overstraten, gouverneur-generaal van Nederl. Indie, en F. H. Ampt, bekend door zijn kloek gedrag in 1813.