Funerair Lexicon

H.L.Kok (2002)

Gepubliceerd op 31-05-2017

Draagbaar

betekenis & definitie

Draagbaren hebben een lange geschiedenis. Reeds in de Griekse en Romeinse tijd kwamen ze voor en werd er over geschreven. Volgens Horatius moesten zij gemaakt worden van cipreshout, want daarin zag hij een symbool van de kortheid van het leven en de noodzakelijkheid van de dood.

De Romeinen noemde de cipresboom feralis, rouwboom oflijkboom. In de Germaanse tijd werd een dode op zijn schild gedragen. Het dragen op de schouder is altijd een grote eer geweest en was voorbehouden aan mannen. Vrouwen werden op een soort berrie van gevlochten tenehout aan de hand gedragen of, zoals men wel zei 'onderhands gedragen', evenals bij kinderen. Er zijn ook streken in Nederland geweest waar gehuwden op de schouders en ongehuwden, ongeacht de leeftijd, aan de hand werden gedragen. Ontwerp van de hofarchitect Pieter Post van een koets om de draagbaar met lijkkist te vervoeren voor de begrafenis van prins Frederik Hendrik van Oranje-Nassau op 10 mei 1647Dat men het schouderdragen werkelijk als een eerbetoon beschouwde, blijkt wel uit hetgeen Van Alkemade hierover in de achttiende eeuw schreef: 'Gelijk in de leevenden zoo had ook in de dooden deze agting in het opneemen en schoudertorssen, beide tot een en het zelfde einde, namentlijk om aan de wereld opentlijk te vertoonenen voor te stellen de uitmuntendheid des mans, en de opzigtigheid, agting en eerbied, die ze voor hem hadden. De vrouwen daarentegen werden altijd aan de hand gedragen tot een teeken van nederigheid'. De baar werd op de begrafenisdag aan huis gebracht en stond daar 'te pronk', voor eenieder een teken dat daar een begrafenis zou plaatsvinden. In het begrafenisbriefje van Jan van Gysen (3 oktober 1722) wordt uitdrukkelijk vermeld: 'En om niet verkeert of door abuys voorbyte gaan, Zoo zult gy daar de Baar voor de gang zien praalen'. Behalve hand- en schouderbaren gebruikte men ook zogenaamde hoge baren, die als katafalk dienst deden in de rouwkamer en/ of in de kerk Deze baren werden alleen door de beter gesitueerden gebruilet want het tariefwas hoog. Draagbaar met kleed van de armenIn een resolutie van de stad Nijmegen uit 1722 staat onder artikel 9: 'Die gene, so de hoge Bare willen gebruyken, sullen ten behoeve van de Kerke betalen vier gold guldens, ten ware ymant selver een nieuwe Bare liete maken, dewelke als dan aan de Kerke sal betalen twee gold gulden ende de Bare ten behoeve van de Kerke verblyven laten'. Philips van Bourgondië, gestorven te Brugge op 15 juni 1647, werd op een dergelijke baar gelegd (opgebaard) die een hoogte had van zeven voet. Gerekend naar een ouderwetse voet van ca 30 cm, moet deze baar een hoogte hebben gehad van ruim twee meter.

Modellen van draagbaren:SchouderbaarHanddraagbaarRijdende baar