Risicoperceptie is het beleven van of oordelen over risico’s. Vele factoren bepalen hoe mensen risico’s beoordelen en of ze er bang of boos van worden. Vermijdbare en verwijtbare risico’s verdragen mensen het slechtst.
Risicoperceptie als het beleven van of het oordelen over risico’s is zo oud als de mensheid zelf. De oorsprong van onderzoek naar en beleid over risicoperceptie is de discrepantie die in de jaren 60 van de vorige eeuw zichtbaar werd tussen de risico’s zoals deskundigen ze berekenen en betrokkenen ze ervaren. Mensen kunnen bang zijn voor risico’s die volgens deskundigen heel klein zijn, zoals blootstelling aan asbest en tegelijkertijd onverschillig staan tegenover risico’s die volgens deskundigen groot zijn, zoals roken. Sommige deskundigen en autoriteiten hadden (en hebben) de neiging om objectieve, berekende risico’s te onderscheiden van subjectieve beleefde risico’s die kunnen uitmonden in onterechte, irrationele angsten.
Onderzoekers zoeken al tientallen jaren naar betere verklaringen dan een psychologische afwijking bij een bepaalde groep mensen. Zo vond Starr in 1969 in het eerste artikel over risicoperceptie dat vrijwilligheid en de voordelen verbonden aan een activiteit voor een groot deel bepalen hoe mensen een risico beoordelen. Die verbreding laat zien dat mensen nooit een risico beoordelen, maar een totale situatie of activiteit. Het zijn juist de deskundigen die afwijken als ze een situatie of activiteit alleen op hun risico’s beoordelen.
Inzichten in de risicoperceptie zijn enorm toegenomen. Vele psychologische, sociale, culturele en situationele factoren blijken de risicoperceptie te bepalen. Er zijn verschillende theorieën over hoe deze factoren samenhangen. De opvatting dat deskundigen de echte risico’s kennen en leken irrationeel zijn, is al vele jaren verlaten. De grote rijkdom van risicoperceptie maakt dat het nog lang zal duren voordat het helemaal begrepen wordt.
