Intelligentie zo opschrijven, dat is niet slim. Mensen die op het scherpst van de snede zeggen te opereren, vallen ook door de mand.
Net zoals hij die de klemtoon verkeerd legt bij parameter of normaliter. Dat doe je bij negeren toch ook niet. Dankzij onze sjibbolets kunnen we meteen horen of iemand bij onze groep hoort of niet. Sterker nog: ‘Taaldiscipline is de eerste test voor loyaliteit aan de orthodoxie en veronachtzaming van deze discipline is het begin van alle kwaad,’ zo weten mensen die onder het communistische juk hebben geleefd.1 Naast accenten en spelfouten vallen verkeerde woorden ook direct op. Taaldiscipline handhaven is niet moeilijk. Inhoudelijk onjuistheden doorzien is lastiger. Napraten kost de minste moeite. De intellectueel blijft de geestelijke afstammeling van de priester2 die in dogma’s denkt en denkfouten blijven dan ook lang de ronde doen: ‘Er zijn eeuwen voor nodig om een populaire opvatting te vernietigen.’3 Eén wijdverbreide en storende misvatting dateert van vlak na de Tweede Wereldoorlog, toen Europese landen afscheid moesten nemen van hun koloniën. Hun heerschappij aldaar was bepaald niet zachtzinnig geweest. Frankrijk in Algerije, Nederland in Indonesië en de Belgen in de Congo traden heel hard op. Daarbij maakte men destijds de denkfout te zeggen dat het geweld gerechtvaardigd was omdat er een hoger doel mee werd gediend. Net zoals de Romeinen bij ons hadden gedaan, zouden de kolonisatoren een superieure cultuur brengen, was de gedachte rond 1900. Maar het brengen van cultuur rechtvaardigt geen geweld, realiseerde men zich in Europa in mijn jeugd en dekolonisatie volgde. Vervolgens werd de oude denkfout echter vervangen door een nieuwe. Men concludeerde dat onze cultuur niet superieur was. Dat was-ie wel. Al weten we dat Herodotus vier eeuwen voor Christus al schreef: ‘Als we iedereen op de wereld de opdracht gaven om de beste gewoonten te beschrijven, dan zou iedereen die van zijn eigen mensen kiezen, zo sterk geloven mensen dat hun eigen gebruiken de beste zijn. Alleen een gek zou daarover grapjes maken.’ En om nog een veelvoorkomende denkfout te corrigeren: dat iemand een land ontvlucht waar een wrede heerser de bevolking onderdrukt, betekent niet dat die vluchteling een eerbiedwaardig mens is voorzien van een democratische inborst. Ook een vluchteling kan een grote schurk zijn.41 Ryszard Legutko, The Demon in Democracy. Totalitarian Temptations in Free Societies (2016).
2 Bertrand Russell, Power. A New Social Analysis (1938).
3 Voltaire.
4 Terwijl Europa discussieerde over de opvang van Syrische vluchtelingen, legde een Israëlische generaal uit waarom zijn land geen van de partijen in het buurland steunde: ‘Beide groepen zijn erg wreed. Als de Soennieten de oorlog zouden hebben gewonnen, hadden ze waarschijnlijk alle Alevieten van de aarde geëlimineerd.’.
