‘Al wat bestaat is in twee categorieën te verdelen: de ene valt binnen ons bereik, de andere niet. Zaken als opvattingen en neigingen, verlangens en afkeer, kortom: alles waarin wij een actieve rol hebben, vallen erbinnen, maar ons lichaam, bezit, reputatie en positie dus alles wat niet ons eigen werk is vallen erbuiten.’1 Richt je op de dingen die binnen je bereik vallen.
De dingen waar je niets aan kan doen, daar moet je je niet druk over maken, zo luidt op basis van deze tweedeling de wijze les van de kreupele slaaf Epiktetos. De dingen buiten je bereik noemde hij döid^opa (adiaphora). Op de menukaart van een Grieks restaurant staat hetzelfde woord nog steeds voor ‘bijgerechten’.Tegenwoordig maken wij onderscheid tussen datgene wat is aangeboren en datgene wat is aangeleerd. Wat is aangeboren valt buiten je bereik, daar kun je niets aan doen. Aan wat is aangeleerd kun je wel wat doen, is de gedachte die zelfs het denken van de strafrechter is binnengedrongen. Die meent dat berouw en straf leiden tot gedragsverandering. Opmerkelijk in dit verband is dat Epiktetos ‘neigingen’ en ‘verlangens’ beschouwde als iets wat binnen het eigen bereik valt, iets waar de mens zelf wat aan kan doen, terwijl tegenwoordig de neiging bestaat om ‘neigingen’ (zoals seksuele voorkeuren) en ‘verlangens’ (zoals verslaving) te zien als iets waar je niets aan kunt doen. In de moderne tijd wordt de mens minder handelingsbekwaam geacht dan bij de klassieken, zo lijkt het wel. (Zie: Kansrijk)
1 Flavius Arrianus, Encheiridion (Zakboekje, ca. 140). Het werkje heeft nogal indruk gemaakt. Sinds de uitvinding van de boekdrukkunst zijn vrijwel ieder jaar wel herdrukken, fragmenten en/of vertalingen verschenen.
