Eind oktober 2000 ontstond in Engeland grote beroering door de plotselinge dood van de fitte 28-jarige Emma Christofferson. ‘De vrouw stortte in bij aankomst in Londen na een vlucht uit Australië en overleed kort daarna aan wat artsen nu “vliegtuigtrombose” noemen. In de luchtvaartwereld spreekt men al van het “economy class syndrome”‘, aldus NRC Handelsblad op 24 oktober. ‘Vliegtuigtrombose’, vervolgde de krant, ‘heeft te maken met de krappe zitplaatsen van passagiers die een lange vlucht maken. De kans op trombose aan boord van een vliegtuig, waarbij een bloedpropje ontstaat in de benen dat vervolgens stolt in de aderen, wordt vergroot door de cabinedruk in het vliegtuig en door urenlang noodgedwongen eenzelfde houding aan te nemen. Als een bloedpropje los raakt en hart of longen bereikt, kan dat fatale gevolgen hebben.’
Het artikel verscheen onder de kop ‘Eerste slachtoffer van vliegtuigtrombose’. In andere kranten stonden koppen als ‘Tumult na dood passagier door vliegtuigtrombose’, ‘Dood door vliegtuigtrombose’ en – een dag later in Trouw – ‘Wat te doen tegen "vliegtuigtrombose"?’ De krant legde deze vraag voor aan dr. R. Simons van het Aeromedisch Instituut in Soesterberg:
Betrouwbare cijfers over ‘vliegtuigtrombose’ zijn er niet, zegt Simons. Maar dat het vaker gaat voorkomen, staat voor hem vast. ‘De lange-afstandsvluchten worden langer en er gaan meer mensen vliegen die niet in een goede conditie zijn.’ De beste manier om trombose in het vliegtuig te voorkomen, is regelmatig bewegen met voeten en tenen, zegt hij, en dat moeten luchtvaartmaatschappijen stimuleren.
Maar het is de vraag of het economy class syndrome – door één krant vertaald als het toeristenklassesyndroom – eigenlijk wel bestaat. Onderzoekers van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam denken van niet. Zij onderzochten het reisgedrag en de gezondheid van achthonderd mensen bij wie trombose werd vermoed. In een artikel in The Lancet concludeerden zij dat vliegtuigtrombose niet bestaat. Maar omdat anderen het hiermee oneens zijn, zal vliegtuigtrombose op termijn mogelijk worden toegevoegd aan de samenstellingen die de Grote Van Dale (1999) nu vermeldt, te weten: hersentrombose, kuittrombose en netvliestrombose.
