(1338, uit het Frans) doorzichtige lak
Lang is de herkomst van het woord vernis bestempeld als onzeker, maar internationaal brengen de meeste hedendaagse etymologische woordenboeken het in verband met de havenstad Berenikè, het huidige Bengasi in Libië, gelegen aan de Golf van Sirte.
Het woord vernis heeft een lange weg afgelegd. Die begint bij de Griekse vrouwennaam Pherenikè 'zegebrengster'. De Macedonische variant daarvan was Berenikè. Berenikè II (±273-221 v.Chr.) was de dochter van Magas, de onderkoning van Cyrene aan de kust van Noord-Afrika, die van Macedonische afkomst was. Omstreeks 247 v.Chr. trouwde zij met koning Ptolemaeus III Euergetes van Egypte. Om haar te eren doopte Ptolemaeus de stad Hesperis of Hesperides om in Berenikè. Vanuit Berenikè werd een welriekende hars uitgevoerd - volgens anderen werd hij er ook gemaakt - die bij de Grieken bekendstond als verenikè. In het middeleeuws Latijn werd dit veronice. De Italianen maakten daar vernice van en de Fransen vernis. Wij leenden dit woord uit het Frans, in het begin van de 14de eeuw.
Over de hoofdrolspeelster in deze woordverklaring valt nog iets meer te vertellen. Toen Ptolemaeus III vertrok op een veldtocht naar Azië, hing koningin Berenikè aan het dak van een tempel een haarlok om de goddelijke bescherming over haar man af te smeken. Nadat Ptolemaeus was teruggekeerd, vroeg hij haar dit ongewone ex-voto terug te nemen, maar de haarlok bleek te zijn verdwenen. De sterrenkundige Conon van Samos gaf als verklaring dat de lok naar de hemel was afgevoerd en tussen de sterren geplaatst. Ptolemaeus gaf daarop de door Conon ontdekte sterrengroep de naam 'de haarlok van Berenice' - een naam die nog steeds bestaat. De hofdichter Callimachus vereeuwigde een en ander in een gedicht. Kort nadat Ptolemaeus III in 221 v.Chr. was overleden, werd Berenikè in opdracht van haar zoon, koning Ptolemaeus rv, vermoord.
De uitvoer van hars uit Berenikè heeft niet lang geduurd. Na het bewind van de Ptolemaeën nam de plaats in betekenis af. Keizer Justinianus bouwde er in de 6de eeuw nog enkele versterkingen, maar de stad kwam nooit meer tot bloei, te meer niet omdat naderhand de haven verzandde. In de late middeleeuwen werd de stad opnieuw vernoemd, nu naar de vrome islamiet Marsa ibn Ghasi, die er in de 15de eeuw moet hebben geleefd. Maar nog in het begin van de 2oste eeuw leefde bij sommige bewoners van het achterland de oude naam voort in de vorm 'Bernik'.
Tegenwoordig is Bengasi een middelgrote industriestad. Men leeft er van sponzenvisserij en de produktie van levensmiddelen. In geen eeuwen heeft hier een pot vernis de haven verlaten.
Engels varnish (±1341); Duits Firnis-, Frans vernis (II31).
Plinius (ed. Bostock & Riley, 1855-1857) Nat Hist V, 5; Ency. Brit" 3 (1910) 736 (Bengaz,), 769 (Berenice); Franck & Wijk Etym. wdb. (191 22) 735; Hammond & Scullard Oxf. classica/ dict (1970 2 ) 165; Vries Ned. etym. wdb. ( 1971) 776; Kluge Etym. Wtb. d. deutschen Spr. (197521) 199; Nuchelmans e.a. Wdb. der oudheid 1 (1976) 466 (Berenice); Klein Etym. dict Eng/. (1971) 803; Onions Oxf. dict Eng/. etym. (1985) WNT XX1 (1986) 1640-1650; Veen Etym. wdb. (1989) 788; Vries & Tollenaere Etym. wdb. (1 991 15) 397; OED (1993'); Pfeifer Etym. Wtb. d. Deutschen ( 1993') 347; Rey Dict hist longue franç. (1994 2 ) 2235.
