openbaar vervoermiddel
Op 23 juni 1864 vond de feestelijke opening plaats van de eerste tramweg in Nederland. De paardetramlijn Den Haag-Scheveningen werd geëxploiteerd door de Dutch Tramway Company Ltd. en deze naam leidde in 1865 in het tijdschrift De Navorscher tot een kleine twist over de vraag of 'tramway' nu wel of niet een 'nagelnieuw' woord was.
Over de herkomst van het woord bestond geen twijfel. 'Trams', schreef een letterkundige, 'zijn de kleine wagens in de ijzermijnen, gebruikt ter vervoering van het ijzererts'. De wagentjes werden zo genoemd naar Benjamin Outram, de Britse ingenieur die ze in 1800 in Derbyshire voor het eerst gebruikte. Men schreef eerst Outramway, toen tramway en vervolgens kortweg tram.
Benjamin Outram is z— vaak als de vader van de (Ou)tram(way) aangewezen, dat zijn biograaf speciaal de moeite heeft genomen om dit te weerleggen. Inderdaad, de op 1 april 1764 geboren Benjamin Outram werkte als civiel ingenieur en hij was degene die als eerste in de kolenmijnen de houten rails verving door ijzeren balken. Hij stierf op 22 mei 1805, slechts 42 jaar oud, en had toen een belangrijke bijdrage geleverd aan de verbetering van het transport in de kolenmijnen.
'Vaak is verondersteld', vervolgt zijn biograaf, 'dat hij de uitvinder is van de tramways en dat het begrip 'tram' van zijn naam is afgeleid. Het is echter zeker dat dit woord al ruim voor zijn tijd werd gebruikt, zowel voor de rails in de mijnen als voor de wagentjes die erop reden.'
Volgens moderne Engelse woordenboeken bestaat er geen twijfel over de etymologie van tram: de Schotten gebruikten het woord al voor 1500 en de oorsprong moet worden gezocht in het Nederduitse 'traam', dat balk betekent.
In Nederland is de misvatting echter onuitroeibaar: talloze naslagwerken, waaronder de achtste druk van de Winkler Prins, noemen Outram als de man van de Outramway. Zelfs in het nieuwste etymologisch woordenboek, van Van Dale, komt zijn naam weer voor.
Overigens dateert zowel de Van Dale als de Winkler Prins de uitvinding van de tram in 1776. Dat wil zeggen: als Benjamin Outram net twaalf is geworden!
