praalgraf
In 1494 besloten de johannieterridders dat het kruisvaarders-kasteel in Bodrum, een plaatsje aan de Turkse kust, moest worden verstevigd. Voor bouwmateriaal hoefden zij niet ver te zoeken. Tegenover het kasteel, aan de andere kant van de baai, lag het Mausoleum.
Dit monumentale praalgraf was in de vierde eeuw v.Chr. gebouwd voor koning Mausolos. Mausolos was van 377 tot 353 v.Chr. satraap van Carië, een koninkrijkje in Klein-Azië dat deel uitmaakte van het machtige Perzische rijk. Hij was getrouwd met zijn zuster Artemisia en vanuit Halicarnassus, de hoofdstad van zijn rijk, breidde Mausolos gestadig zijn macht uit tot hij in 353 overleed.
Artemisia was de wanhoop nabij. Na de lijkverbranding verzamelde zij de as van haar geliefde, zo wil het verhaal, en mengde hiervan dagelijks een portie door haar drinken tot zij in 351 van verdriet stierf.
Na de dood van Mausolos gaf Artemisia leiding aan de bouw van het praalgraf dat zij naar hem Mausoleum noemde. Overigens werd volgens Plinius het citroenkruid artemisia weer naar haar vernoemd, maar dit is door latere taalkundigen bestreden.
Het is onduidelijk wanneer met de bouw van het praalgraf werd begonnen en wanneer het werd voltooid. Sommigen menen dat Mausolos zelf omstreeks 370 het initiatief nam en dat het kort na de dood van Artemisia klaar was. Anderen menen dat Artemisia de opdracht gaf en dat het praalgraf omstreeks 330 werd voltooid.
Hoe het ook zij, het Mausoleum was van een adembenemende schoonheid. Er zijn slechts een paar onvolledige beschrijvingen van bewaard gebleven, reden waarom oudheidkundigen elkaar over de details in de haren vliegen. Maar zeker is dat de grafkamer werd aangelegd op een getrapte onderbouw van ongeveer 33 bij 39 meter. Daarop stond een vierkant gebouw, omringd door 36 Ionische zuilen, met op het piramidevormige dak een gebeeldhouwd vierspan. Het geheel was ongeveer 50 meter hoog en voorzien van talloze schitterende beeldhouwwerken.
Het graf werd al in de oudheid tot een van de zeven wereldwonderen uitgeroepen en vanaf de eerste eeuw n.Chr. kreeg mausoleum de betekenis die het nog steeds heeft, namelijk: 'prachtig grafteken', 'praalgraf', 'tempelgraf' of 'graftombe'.
Op de johannieters maakte het Mausoleum minder indruk. Bij een aardbeving in de 13de eeuw was het dak ingestort, maar er stond nog meer dan genoeg overeind om als bouwmateriaal te dienen. Liefst 28 jaar hadden de ridders nodig om alle marmeren beelden en friezen, gemaakt door bekende Griekse beeldhouwers, in kleine stukken te slaan en tot mortel te malen. Van de groene vulkanische steenblokken die de kern van het Mausoleum hadden gevormd, werden muren gebouwd waarin sporadisch een deel van een fries werd gemetseld.
In 1522 werd de onderaardse grafkamer ontdekt: de fijnbewerkte marmeren platen aan de muur werden lachend aan stukken geslagen maar voor het openen van de wit-albasten sarcofaag was geen tijd meer.
Toen de ridders de volgende dag terugkwamen bleek de doodkist geopend. De goudschat was door piraten meegenomen en is nooit teruggevonden.
