Ewoud Sanders woordenboeken

Ewoud Sanders (2019)

Gepubliceerd op 07-02-2017

Halfje

betekenis & definitie

Sinds wanneer halfje voor 'borrel' wordt gebruikt is moeilijk te bepalen, want het wordt al eeuwen gebezigd voor de helft van verschillende maten en waarden. Er kon bijvoorbeeld een half mutsje mee worden aangeduid, maar ook een half maatje, een half gevulde beker, kan of mok.

Onduidelijk is dan ook wat Bredero nu precies wilde drinken toen hij in de 16de eeuw schreef: lek heb van daagh niet een kruymel ghedroncken Avous lansje, een halfje! ick selder niet langh mee proncken. Zeker is dat halfje sinds het midden van de 19de eeuw in Nederland én Vlaanderen wordt gebruikt voor 'half glaasje bit- ter' of 'halve borrel'. Dit blijkt bijvoorbeeld uit een passage uit Klaasje Zevenster van Van Lennep. In 1866 schreef hij: 'Bergje', riep een stem; en een bal, van de biljarttafel vliegende, keilde het "halfje" van den Majoor onderste boven. 'Lompe bl....!' schreeuwde deze. 'Een ander glas bitter voor den Majoor!' riep de wijnkooper.

De Amsterdamse schrijver Justus van Maurik gebruikte de bor- relnaam in 1879 in Uit het volk: 'Zoo, Leen! heb je weer centen?' zegt een der mannen, die met een kennersblik het vocht in zijn glaasje beziet en 't met een behendige beweging naar binnen wipt, waarna hij met den mond een kauwende beweging maakt, slikt en 't glaasje de waardin voorhoudt met de woorden: 'Nog een hallefie, maar slordig hoor!'

In onze tijd is het halfje onder meer geboekstaafd door J.B. Uges. In 1947 schreef hij - onder het pseudoniem Nono - in Dubbel zes: Groes nam nog een 'halfje', dat wellicht als de helft van de in- houd van een theekopje bedoeld was, althans het was hem niet 78 mogelijk het glas zonder te morsen aan zijn mond te brengen, zodat hij dan ook op de bekende kroegmanier het glaasje ont- hoofdde. Demi, het Franse woord voor 'halve', betekent niet 'borrel' maar 'biertje'.