Ewoud Sanders woordenboeken

Ewoud Sanders (2019)

Gepubliceerd op 07-02-2017

Elfuurtje

betekenis & definitie

Elfuurtje werd vroeger zowel voor 'koffie' als voor 'borrel' gebruikt. In die laatste betekenis is het in 1802 voor het eerst aangetroffen. W.J. van Zeggelen gebruikte het in 1846 in een gedicht dat grotendeels gaat over drankmisbruik:

Want ging ik jelui eens op den keper beschouwen, Och, heilige Jeroen! Och, wat zou 't je berouwen! Dan toonde ik je snapsters en snoepsters gewis met de vleet; Die 't elfuurtje bij buurvrouw gaan pakken, zoo 't heet.

In 1968 schreef een informant aan het P.J. Meertens Instituut: De 'welvaart' heeft in de laatste 20 jaar de ontvangst gewoonten bij bezoek nogal gewijzigd. Vroeger werd bij de boer, de middenstander en de notabelen meestal bij de koffie 's morgens een borrel geschonken, het bekende 'elfuurtje', 's Middags na de thee volgde vaak voor de vrouwen een likeurtje en voor de mannen een borrel en 's avonds werd er vaak stevig gedronken. Na 1900 is dit geleidelijk veranderd. Elfuurtje wordt nog steeds gehoord in Groningen en in Noord- Drenthe. Het overeenkomstige Engelse elevenses wordt voor zover bekend alleen gebruikt voor 'thee of koffie met iets te eten'.