vrouwenverleider
Met hoeveel vrouwen deelde Don Juan het bed? Dat is per Don Juan verschillend.
Er zijn in de wereldliteratuur nogal wat Don Juans geweest. Volgens Grauls (1991) komt Don Juan in zeker 350 letterkundige werken voor. Daar zitten publikaties tussen van Shaw, Byron, Dostojevski en gazo maar door.
De eerste Don Juan deed in 1630 zijn intrede in de komedie El burlador de Sevilla y convidado de piedra ('De vrouwenverleider [of: spotter] van Sevilla en de stenen gast') van Spaanse toneelschrijver, theoloog en moralist Tirso de Molina, pseudoniem van frater Gabriel Téllez [ca. 1584-1648]. Téllez baseerde zich voor dit stuk op een Spaans volksverhaal uit de 14de eeuw.
In deze komedie probeert de leugenachtige Don Juan in Sevilla de dochter van commandeur Gonzalo de Ulloa te schaken. Als Gonzalo dit wil verhinderen, doodt Don Juan hem in een tweegevecht. Later dringt hij de grafkamer van zijn slachtoffer binnen. Daar nodigt hij het standbeeld van Gonzalo spottend uit voor een feestmaal. Het standbeeld verschijnt - dit is 'de stenen gast' - komt tot leven en sleurt Don Juan mee de dood in.
Ten onrechte is Don Juan Tenorio in verband gebracht met de gelijknamige kamerheer van de Castiliaanse koning Pedro de Wrede. Don Juan is later ook verward met Juan de Mara–a, een monnik die eerst zijn ziel aan de duivel verpandde, maar uiteindelijk 'in den reuk van groote heiligheid zou gestorven zijn', aldus de Algemeene Nederlandsche encyclopedie (1866), voor zover bekend het eerste Nederlandstalige naslagwerk dat Don Juan vermeldt.
Het toneelstuk van Tirso de Molina is vele malen bewerkt, onder meer door Molière in Dom Juan, ou le festin de pierre (1665). Vincenzo Righini maakte er in 1777 als eerste een opera van.
Als begrip kreeg Don Juan echter vooral bekendheid door de opera Don Giovanni van Mozart (1787), op een tekst van Lorenzo da Ponte. Don Juan wordt in deze opera afgeschilderd als een seksuele atleet die volgens de boekhouding van zijn dienaar Leporello (zie leporelloalbum) het bed deelde met 2065 vrouwen: 640 Italiaanse, 231 Duitse, 100 Franse, 91 Turkse en 1003 Spaanse.
In 1873 schrijft A. Winkler Prins in zijn encyclopedie: 'Don Juan is het toonbeeld van den wellusteling, die niets heilig acht, om zijn zucht naar zingenot te bevredigen.' Van Dale vermeldt Don Juan in 1884 met als figuurlijke betekenis 'vrouwenschaker'. Kramers (1885) geeft als uitspraak do`n-zju‡`n, zoals in het Frans.
In het verleden zijn onder anderen Poesjkin, Benjamin Constant, Alfred de Musset en Byron uitgemaakt voor Don Juan. De beroemdste Don Juan was natuurlijk Casanova (z.a.). Volgens Rodin en Key (1989) is donjuanisme in vijftig procent van de gevallen een poging van impotente mannen om zichzelf te bewijzen. Bovendien kan het een uiting zijn van onderdrukte homoseksualiteit.
