Ewoud Sanders woordenboeken

Ewoud Sanders (2019)

Gepubliceerd op 19-02-2018

Dolle mina

betekenis & definitie

actief strijdster voor vrouwenemancipatie

Op vrijdag 23 januari 1970 bezetten vijftien vrouwen en vijf mannen Nijenrode, een opleidingsinstituut voor managers dat alleen mannen toeliet. De actiegroep noemde zich Dolle Mina. Beelden van de bezetting waren te zien in de actualiteitenrubriek Brandpunt en de reactie was overweldigend: buitenlandse journalisten stroomden toe en binnen letterlijk een paar weken telde Nederland duizenden Dolle Mina's die overal in het land werkgroepen en afdelingen oprichtten.

Wilhelmina Elizabeth Drucker zou er buitengewoon blij mee zijn geweest. De bijnaam van deze op 5 december 1925 overleden feministe luidde eigenlijk 'IJzeren Mina', maar dat vond het groepje vrouwen dat in september 1969 voor het eerst bij elkaar kwam om zich te beraden op een nieuwe vrouwenbeweging, 'te geharnast' klinken. De naam Dolle Mina werd bedacht door de Amsterdamse historica Selma Leydesdorff. Bij de bestudering van de geschiedenis van de vrouwenbeweging stuitte zij op de vrouw die honderd jaar eerder al dezelfde doelen nastreefde als de nieuw opgerichte actiegroep: bevrijding van de vrouw in een socialistisch perspectief.

In 1980 lichtte Leydesdorff in een interview haar keuze nader toe: 'Dolle Mina klonk aantrekkelijk. En dat was heel belangrijk: aantrekkelijk zijn voor de buitenwereld. Dolle Mina heeft er vanaf het begin sterk de nadruk op gelegd dat het om leuke meiden ging, die er mooi en sexy uitzagen. [...] Als er foto's gemaakt moesten worden, zochten we dan ook de mooiste Dolle Mina's uit. [...] We wilden publiciteit en daar hadden we veel voor over.'

Overigens bestrijdt publicist Michel Korzec dat Leydesdorff de naam Dolle Mina heeft verzonnen; in 1992 claimde hij in de Haagse Post zelf deze vondst.

Hoe het ook zij, Wilhelmina Drucker werd op 30 september 1847 geboren als tweede dochter van een ongehuwde moeder. Louis Drucker, haar Duitse vader, verliet het gezin kort na haar geboorte en officieel droeg Mina dan ook de achternaam Lensing. Samen met haar zuster Louise schreef ze onder het pseudoniem Prezcier het boekje George David, een scandaleuze sleutelroman over de familie van haar vader. De Druckers slaagden er echter in bijna de hele oplage te vernietigen.

Op 5 oktober 1889 richtte Drucker de Vrije Vrouwen Vereeniging op en in 1894 nam zij het initiatief tot oprichting van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. Eerder had zij zich al bij de socialisten aangesloten, maar haar ongezouten kritiek op het vrouw-onvriendelijke beleid van die partij leidde vaak tot botsingen. Het socialistische Radicaal Weekblad omschreef haar dan ook eens als 'ruw en gevoelloos voor het goede in de man, gevaarlijk voor de vrede in het gezin'. IJzeren Mina was in ieder geval zeer onafhankelijk; ze trouwde nooit en onderhield weinig intieme vriendschappen.

Haar voornaamste spreekbuis was het in 1893 door haar opgerichte weekblad Evolutie, dat zij vanaf 1913 voor het grootste gedeelte alleen volschreef. Haar stukken waren, zeker voor die tijd, zeer cru. Het huwelijk noemde zij eens 'de meest belachelijke, meest onkiesche vorm van seksuele samenleving'. Godsdienst definieerde ze, hoewel ze als meisje vroom katholiek was geweest, als een 'struikelblok voor de menschelijke vooruitgang'.

In 1939, veertien jaar na haar eenzame dood, werd in Amsterdam een standbeeld onthuld van deze onvermoeibare feministe, gemaakt door Gerrit Jan van der Veen. Op dezelfde vrijdag in 1970 dat Nijenrode werd bezet, kwamen een paar Dolle Mina's bij het standbeeld van hun naamgeefster bijeen. Om vriendelijk in de camera lachend een aantal dameskorsetten te verbranden.

Een andere voorvechtster van vrouwenemancipatie die haar naam in de taal heeft achtergelaten is Amelia Jenks Bloomer [1818-1894] uit New York, oprichtster van het eerste vrouwenblad in de Verenigde Staten. Bloomer staat in het Engels voor 'een rokje met een wijde broek' - een combi die vanaf juli 1851 door Bloomer werd gepropageerd en door tegenstanders werd gezien als een symbool van radicalisme. Het kwam als Bloomer-kostuum in het Nederlands terecht.