Ewoud Sanders woordenboeken

Ewoud Sanders (2019)

Gepubliceerd op 05-05-2018

Bren, brengun

betekenis & definitie

(1950, uit het Engels) licht vuurwapen met grote vuursnelheid

Vele tientallen wapens zijn genoemd naar hun maker. Dat geldt bijvoorbeeld voor de colt, de uzi en de kalasjnikov, die respectievelijk zijn uitgevonden door de Amerikaan Samuel Colt, de Israëlische majoor Uziel Gal en de Russische majoor Michaïl Kalasjnikov. Slechts een klein aantal wapens is vernoemd naar een plaats. Bij deze wapens is de bren een buitenbeentje. De bren is namelijk niet vernoemd naar één plaats, maar naar twee. De bren is uitgevonden door de Tsjech Vaclav Holek. Die was verbonden aan de 'Zb Company' in Brno, de belangrijkste industriestad van het voormalige Tsjechoslowakije. Toen het Britse leger in 1930 op zoek ging naar een vervanger voor het zogeheten Lewis-machinegeweer, wees de militair attaché van de ambassade in Praag op Holeks wapen, dat toen nog luisterde naar de fantasieloze naam 'Zb 26'.

De Zb 26 werd getest, nogmaals getest en andermaal getest en in juni 1931 concludeerden de Britten dat het een uitstekend wapen was dat zeker verder zou moeten worden getest. Twee testjaren later sprak Holek met de ontwerper van de rijkswapenfabriek in Enfield in Middlesex af om het wapen op 25 punten aan te passen. Uiteindelijk besloot het Britse leger in 1937 de oude machinegeweren te vervangen door de bren. Het wapen zou voortaan in licentie worden geproduceerd door de Royal Small Arms Factory in Enfield. Bij deze gelegenheid wijzigde men de naam in bren of brengun, een samenvoeging van de plaatsnamen BRno en ENfield.

In de jaren daarna werd de bren alleen in Enfield gemaakt. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog ontdekten de Britten hoe kwetsbaar dit hen maakte. Er waren toen zo'n 30.000 brens gemaakt, maar na de evacuatie bij Duinkerken hadden zij er nog maar 2300. Men begon het wapen nu in razend tempo te produceren, niet alleen in Enfield, maar ook in Australië en Canada.

Hoewel de bren te boek staat als een licht wapen, woog hij in feite ruim tien kilo. De vuursnelheid bedroeg zo'n 500 schoten per minuut. Het verhaal gaat dat Britse soldaten tijdens de Tweede Wereldoorlog de 'sensitive parts' van hun onderhoudsgevoelige bren beschermden met een condoom. In verband hiermee zou Winston Churchill opdracht hebben gegeven condooms te maken die drie keer zo groot waren als gebruikelijk. Op de verpakking zou hij hebben laten zetten: 'British Made, medium size'.

Engels Bren (gun) (1937).

Vergelijk sten

Kath. ency.2 6 (1950) 96; I.V. Hogg The ency. of infantry weapons of World War Il (1977) 73- 74; Archer (red.) Jane's lnfantry Weapons (1978) 306 e.v.; Toronto Star 8.10.1990; OED (19932),