aardappelsoort
Generaal Christiaan de Wet [1854-1922], de held uit de Boerenoorlog die zich in 1902 tot het uiterste tegen de Engelsen had verdedigd, werd jarenlang op menig bord geprakt en met jus overgoten. Hij dankte dit aan Kornelis Lieuwes de Vries, schoolhoofd te Suameer in Friesland en aardappelkweker voor de Friesche Maatschappij van Landbouw, die de smakelijke Generaal de Wet naar hem noemde. Zola onderging eenzelfde lot.
'Master' de Vries was een bezield man. Met behulp van een natte penseel voor de kruisbestuiving, bokkingkistjes en glazen potten gemaakt van afgedankte feestverlichting kweekte hij in een kwart eeuw zo'n 125 bruikbare rassen.
Op school kon men van zijn liefhebberij meegenieten. F. de Boer, een van zijn oud-leerlingen, schreef ooit in de Bergumer Courant: 'Onderwijs en aardappelkweek lieten zich heel goed met elkaar verbinden. In de vensterbanken van de klas bloeiden aardappelplanten in plaats van geraniums en fuchsia's. De schooltuin was proefveld. [...] Tijdens de les kon De Vries zomaar de klas uitlopen om poolshoogte te nemen van de stand der gewassen.'
Ook Bintje Jansma zat bij De Vries in de klas. Ze was in 1888 geboren als dochter van Teade en Minke Jansma. Op zeventienjarige leeftijd droeg zij twee stijve strooien vlechtjes, witte houten klompen en een blauwgeruit schort. Ze had een neus vol sproeten en tot haar klasgenootjes behoorden onder meer Sipke, Trijntje en Cato - vernoemd in aardappelsoorten die samen met die van de dappere generaal en de Franse schrijver in vergetelheid zijn geraakt.
In 1905 deed De Vries een belangrijke ontdekking. Dat jaar, aldus oud-leerling De Boer, 'kwam uit een van meesters potten een aardappel tevoorschijn, waarvan hij al jaren had gedroomd. Groot van stuk, goed van smaak, gemakkelijk te koken en... hij kruimelde niet'. Het oog van de kweker viel op zijn ijverigste leerling, Bintje Jansma.
Bintje - ook wel Gelderse of dikke muis genoemd - ging een glansrijke carrière tegemoet. De aardappel werd in 1910 in de handel gebracht en ontwikkelde zich in driekwart eeuw tot het belangrijkste volksvoedsel. In 1987 waren negentig procent van alle friet- en exportaardappelen bintjes en op de Nederlandse aardappelvelden wordt voor zestig procent het meesterwerk van De Vries verpoot.
De hoofdonderwijzer zelf kreeg pas laat erkenning voor zijn werk. In 1908 schreef hij in een boze brief aan zijn werkgever: 'Het kweekveld geeft mij heel veel werk en administratie, en te weinig voldoening. De gehele uitvoering berust op mij en aan de Friesche Maatschappij de eer... Als ik geen ambitie had voor de zaak, had ik er al lang voor bedankt.' Maar uiteindelijk zou in Suameer de school naar hem worden genoemd, net als een straat.
Hoe het de ijverige Bintje Jansma verder verging is niet bekend. Zij trouwde met een zekere Pebesma en overleed eind november 1976 in het rusthuis Nieuw-Klaarkamp in Franeker, 88 jaar oud. Het verhaal gaat dat zij het bintje zelf niet lekker vond.
In Frankrijk werd de aardappel populair gemaakt door de legerapotheker Antoine-Augustin Parmentier [1737-1813] uit Mondidier. Tijdens de hongersnood van 1769 won hij een prijsvraag met een verhandeling over de aardappelbouw. Lodewijk XVI steunde hem vervolgens. Parmentier's naam is sindsdien verbonden aan verschillende gerechten en aan de parmentiera, een bepaald bomengeslacht.
