Volgens artikel 2 van het Verdrag betreffende de Europese Unie is de rechtstaat een van de fundamentele waarden van de EU. Het is het idee dat zowel de EU zelf als alle EU-landen worden beheerst door een wetgeving (wetten en procedures) die door gevestigde procedures is opgesteld, in plaats van door discretionaire besluiten of beslissingen per geval.
Naast het hebben van een functionele democratie en eerbied voor de mensenrechten, waaronder de rechten van personen die tot minderheden behoren, is de rechtstaat een van de politieke criteria waaraan landen die tot de EU willen toetreden, moeten voldoen.
Gezien de conclusie dat er een instrument op EU-niveau nodig was om systematische bedreigingen van de rechtstaat in EU-landen aan te pakken, heeft de Europese Commissie in 2014 een „kader voor de rechtstaat“ goedgekeurd. Zodra EU-wetgeving wordt geschonden, komt de procedure krachtens artikel 7 van het Verdrag betreffende de Europese Unie in het spel. In het ergste geval kunnen de stemrechten van een EU-land worden opgeschort als EU-waarden „ernstig en langdurig“ worden geschonden.
Zie ook
• Toetredingscriteria (criteria van Kopenhagen)
• Schorsingsclausule
• EUR-Lex samenvatting over vertrouwen in de transparante en democratische rechtsstelsels van Europa
• Persbericht van de Europese Commissie over het kader om de rechtsstaat in de Europese Unie te waarborgen
