Inleiding Letterkunde : De bedoeling van de behandeling der letterkunde in deze uitgave is het taal-kunstwerk der eeuwen in zijn meest sublieme momenten bij de lezers in te leiden: zij tracht te geven een beschouwing over de literaire schoonheid in haar hoogtepunten. Dit standpunt, dat een verdieping kan betekenen, brengt evenzeer een beperking mee.
Niet alleen een beperking omdat de hoogtepunten weinige zijn, maar ook de beperking dat zij, op de een of andere wijze, voor de lezer in een gezichtsveld moeten kunnen worden gebracht waarin zij zich voor hem ook als hoogtepunten laten waarderen. Het is mogelijk, dat er onder de dierverhalen der Eskimo’s enkele sublieme specimina zijn aan te wijzen, het is onmogelijk, zonder de literaire beschouwing tevens volkenkundig, cultuurhistorisch, geografisch of godsdiensthistorisch te maken, een dergelijk voortbrengsel van menselijke beschaving voor ons waarlijk assimileerbaar in te leiden: de taal zelf en onze uiterst geringe bekendheid met de levenssfeer van een arctisch volk vormen daartoe een onoverkomelijk beletsel.
En zo is er een gradatie in moeilijkheden, die de vruchtbaarheid van de hier gevolgde werkwijze zeer nauw raakt. Het is daarom dat veruit de meeste nadruk wordt gelegd op het schoonste onder de grotere, in de oorspronkelijke taal voor vele lezers toegankelijke, literaturen.
Daarna volgt, in plaatsruimte uitgedrukt, de behandeling van die literaturen, die ófwel aanmerkelijke rechtstreekse invloed op onze beschaving hadden, zelf kunnen bogen op een vaak millenniën oude geschiedenis binnen het taalgebied van de grote volkeren, óf mede actueel een plaats innemen die onze Westeuropese beschaving zeer nauw raakt. De zo opgevatte algemene waarderingsscala brengt dan weliswaar de behandeling van een enkele Nobelprijs-winnaar, van een enkel algemeen bekend kunstwerk van grote betekenis, en van de nog resterende zeer vele wetenswaardigheden naar het tiende, het registerdeel, maar zij heeft naar wij hopen het voordeel, dat zij het nieuwe, dat wij beogen,in de systematische behandeling voldoende ontplooiing biedt.Het lag voor de hand, deze studie over het literaire kunstwerk in zijn hoogste uitingen te openen met een korte poëtica, een korte theorie der literaire schoonheid. De ordening der stof kon dan verder van zeer vele gezichtspunten uit geschieden. Twee gezichtspunten zouden echter steeds hun noodzakelijkheid blijven opleggen: het verschil der talen en de chronologie, en na rijpe overweging besloten wij ons tot deze twee gezichtspunten te beperken: wij ordenen de stof allereerst naar taalgemeenschap en chronologie, de beide aspecten waaronder elk taalkunstwerk zich, zonder verdere theoretische interpretatie, aan de lezer voordoet. De medewerkers ieder afzonderlijk brengen verder die onderverdelingen aan die hunzelf tot een gemakkelijk overzicht het nuttigst lijken: voorop staat het verstaan van het taalkunstwerk, en de theorie, grijs als zij nu eenmaal pleegt te heten, wordt verder dienstbaar als materieel verband, meer niet.
ANTON REICHLING S.J.
